احتمالاً درمورد کم‌کردن رد پای کربن چیزهایی شنیده‌اید. تغییرات آب‌وهوایی یکی از بزرگترین چالش‌هایی است که انسان با آن روبرو است. فعالیت‌های انسانی در 200 سال گذشته باعث شده که ما در آستانه یک فاجعه زیست‌محیطی قرار بگیریم. با این‌حال، هنوز کارهایی وجود دارند که می‌توانیم برای به حداقل رساندن آسیب، انجام دهیم. کم‌کردن رد پای کربن یکی از این اقدامات است.
غذاخوردن، مسافرت، گرم‌کردن خانه و … همگی از خود رد پا به‌جا می‌گذارند. رد پای کربن این فعالیت‌ها چیست و چطور می‌توانیم انتخاب‌های سازگارتر با آب‌وهوا داشته باشیم؟ وقتی رانندگی می‌کنید، یک جفت کفش ورزشی می‌خرید یا روی باربیکیو استیک گریل می‌کنید، در تولید و انتشار دی‌اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای نقش دارید. این‌ها رد پای کربن شما هستند. بسیاری از کشورها، مؤسسات و شرکت‌ها متعهد شده‌اند که انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند.
رد پای کربن چیست؟
بیایید اول به تعریف رد پای کربن نگاهی بیاندازیم. رد پای کربن عبارتی است که اغلب هنگام صحبت در مورد محیط‌زیست و تغییرات آب‌وهوایی استفاده می‌شود، اما همیشه قابل درک نیست. گازهای گلخانه‌ای از طریق تولید و مصرف کالا و خدمات منتشر می‌شوند. رد پای کربن مفهومی است که برای تعیین کمیت تأثیر یک فعالیت، یک فرد یا یک کشور، بر تغییرات آب‌وهوا استفاده می‌شود.
رد پای کربن کل میزان انتشار گازهای گلخانه ای است که از تولید، استفاده و پایان عمر یک محصول یا خدمات حاصل می‌شود. این گازها شامل دی اکسید کربن (گازی که معمولاً توسط انسان ساطع می‌شود) و سایر موارد از جمله متان، اکسید نیتروژن و گازهای فلوئوردار است که گرما را در جو به دام می‌اندازد و باعث گرم‌شدن کره زمین می‌شود. معمولاً بخش عمده‌ای از رد پای کربن یک فرد از حمل‌ونقل، مسکن و غذا حاصل می‌شود.
چه مقدار کربن برای تولید تی‌شرت، غذا یا گوشی شما ساطع می‌شود؟ مقدار آن به انتخاب‌های تولید و مصرف بستگی دارد. مثلاً در حمل‌ونقل، سوارشدن به هواپیما 285 گرم کربن در هر کیلومتر منتشر می‌کند، درحالی‌که این مقدار برای یک خودرو 104 گرم و برای یک قطار 14 گرم است. در مورد نوع گوشت یا ماهی که می‌خورید یا نوع شلوار جینی که می‌خرید هم همینطور است.
چرا رد پای کربن مهم است؟
هفت میلیارد نفر در جهان مقادیر متفاوتی از منابع این سیاره را مصرف می‌کنند. طبق پیش‌بینی‌های سازمان ملل، جمعیت جهان می‌تواند تا سال 2050 به 9.7 میلیارد نفر و تا سال 2100 به بیش از 11 میلیارد نفر برسد. رشد جمعیت باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش منابع سیاره می‌شود. افزایش انتشار گازهای گلخانه ای تأثیر مستقیمی بر گرمایش جهانی دارد. این تغییرات آب‌وهوایی را با اثرات فاجعه‌بار بر روی سیاره ما تسریع می‌کند. همه ما می‌توانیم با انتخاب‌های سازگار با آب‌وهوا در زندگی روزمره خود در مبارزه با گرمایش جهانی سهیم باشیم.
10 راه ساده برای کم‌کردن این رد پای دردسرساز
از خرید آب با بطری پلاستیکی خودداری کنید. یک بطری آب قابل‌استفاده مجدد تهیه کنید و آن را همیشه همراه خود نگه دارید. با این کار در هزینه و انرژی صرفه‌جویی خواهید کرد. اگر هم آب آشامیدنی منطقه زندگی شما کیفیت بالایی ندارد، به‌جای خریدن آب معدنی یا آشامیدنی، یک دستگاه تصفیه آب بخرید. از کیسه‌های خرید قابل‌استفاده مجدد استفاده کنید و تا جای ممکن از خرید محصولات با بسته‌بندی پلاستیکی خودداری کنید.
برای طی‌کردن مسیرهای کوتاه پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری را جایگزین استفاده از وسایل نقلیه کنید. در بیشتر موارد، شما می‌توانید 1.5 کیلومتر را در کمتر از 20 دقیقه پیاده‌روی کنید. این کار علاوه بر این‌که به کم‌کردن رد پای کربن کمک می‌کند، یک راه عالی برای اضافه کردن ورزش به برنامه روزانه شما است.
وقتی از وسایل برقی استفاده نمی‌کنید، آن‌ها را از برق بکشید. چراغ‌های اضافه را خاموش کنید. توصیه‌های بابا برقی را جدی بگیرید!«هرگز نشه فراموش، لامپ اضافی خاموش!»
تنظیم باد لاستیک‌ها را دست کم نگیرید. زمانی که لاستیک‌های خودروی شما کم‌باد هستند، برای حرکت از نقطه A به نقطه B باید سخت‌تر کار کنند و در این فرآیند گاز را هدر و آلاینده‌ها را افزایش می‌دهند و به کم‌کردن رد پای کربن هم هیچ کمکی نمی‌کنند.
از محصولات محلی و فصلی استفاده کنید. سعی کنید بیشتر غذاهایی بخورید که از زمین می‌رویند(!) یا به‌صورت محلی پرورش داده یا تولید می‌شوند، گوشت قرمز کمتری هم مصرف کنید. با این کار نقرس نمی‌گیرید، فیبر بیش‌تری مصرف می‌کنید، احساس بهتری دارید و از کشاورزی هم حمایت می‌کنید!
از چرخه آب سرد برای شستن لباس‌های خود استفاده کنید و ماشین لباسشویی را به اندازه ظرفیتش پر کنید؛ نه کمتر و نه بیشتر. این کار میزان مصرف آب و انرژی را کاهش می‌دهد و به شما در صرفه‌جویی در زمان و هزینه کمک می‌کند. اگر هم می‌توانید، لباس‌هایتان را روی بند خشک کنید. خشک‌کن ماشین لباسشویی انرژی زیادی مصرف می‌کند.
دمای خانه را در تابستان روی 19 درجه و در زمستان روی 25 درجه سانتیگراد تنظیم کنید. وقتی در خانه نیستید گرمایش و AC را خاموش کنید. اگر در آمریکا زندگی می‌کردید، با همین کار ساده تفاوت فاحشی در قبض برقتان مشاهده می‌کردید!
بهینه رانندگی کنید! به آرامی و ملایمت از پدال گاز استفاده کنید، در محدوده سرعت مجاز بمانید و به‌جای این‌که ماشینتان را روی سویچ بگذارید، پارک کنید، آن را خاموش کنید و به کارتان رسیدگی کنید.
تا جایی که می‌توانید، مواد را از محل دفن زباله دور نگه دارید و دورریز کمتری داشته باشید. اقلامی را که استفاده نمی‌کنید، بفروشید یا اهدا کنید. هر چیزی را که می‌توانید، تغییر کاربری دهید یا بازیافت کنید. برای جلوگیری از تولید ضایعات، فقط آنچه را که نیاز دارید، خریداری کنید.
یک روز در هفته برای رفتن به محل کار از وسایل حمل‌ونقل جایگزین مثل اتوبوس، مترو یا دوچرخه استفاده کنید و از این فرصت برای مطالعه استفاده کنید!
سخن آخر
تغییرات زیست‌محیطی می‌توانند طاقت فرسا باشند. این علم پیچیده است و وقتی صحبت از تأثیرات آینده می‌شود، هنوز ناشناخته‌های زیادی وجود دارد. درحالی‌که راه‌حل‌های واقعی نیاز به اقدام در مقیاس جهانی دارند، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید در زندگی روزمره برای کاهش تأثیر شخصی خودتان بر محیط زیست انجام دهید. این تنها به محیط‌زیست مربوط نمی‌شود. کم‌کردن رد پای کربن می‌تواند به شما کمک کند که سبک زندگی سالم‌تری داشته باشید و در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی کنید. خواه هوای پاک‌تر، رژیم غذایی سالم‌تر یا کاهش هزینه گاز و برق باشد، این مزایای کاهش رد پای کربن به این معناست که شما تلاش خود را برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی انجام می‌دهید.
کاهش استفاده از لوازم الکترونیکی
یکی از راه‌های کم کردن رد پای کربن، کاهش میزان استفاده از لوازم الکترونیکی است. همان طور که می‌دانید بالای 90 درصد وسایلی که در منزل استفاده می‌کنیم الکترونیکی است. از یخچال و مایکروفر گرفته تا وسایل دیگر مانند تلویزیون و لپ‌تاپ. به همین خاطر میزان وابستگی ما به این نوع وسایل بسیار زیاد است و ما نمی‌توانیم مصرف آن‌ها را قطع کنیم. به‌عنوان مثال زمانی از ماشین لباسشویی استفاده کنید که تمام لباس‌های کثیفتان در دسترس باشد. در این شرایط شما در هفته یک‌بار بیشتر لازم نیست آن را روشن کنید؛ اما اگر برای یک یا دودست لباس، ماشین لباسشویی را روشن کنید، تعداد دفعات استفاده از آن بالا می‌رود. در نتیجه میزان مصرف برقتان نیز افزایش پیدا می‌کند.
همچنین بهتر است به‌جای استفاده از بخاری برقی که میزان برق زیادی مصرف می‌کند، با بخاری گازی منزلتان را گرم کنید. همچنین زمانی که می‌خواهید بخوابید اگر هوا آن‌قدر سرد نیست بهتر است آن را خاموش کنید. این کار علاوه بر کاهش میزان مصرف، از لحاظ سلامتی نیز توصیه می‌شود. زیرا ممکن است در هنگامی که شما در خواب هستید، اتفاقی برای بخاری بیفتد و منجر به آتش‌سوزی منزلتان شود.
بازیافت وسایل
از دیگر پیشنهادهایی که برای کم کردن مصرف برق می‌توان گفت، خاموش کردن تلویزیون در مواقعی است که به آن نیاز نداریم. متأسفانه یکی از عادت‌های اشتباه ما ایرانی‌ها این است که در هر شرایطی باید تلویزیون روشن باشد؛ حتی اگر کسی آن را تماشا نکند.
یکی دیگر از راه‌های کم کردن رد پای کربن، بازیافت است. بازیافت به معنی استفاده دوباره از وسیله‌ای است که در حال حاضر از آن استفاده‌ای از آن نمی‌شود و حکم زباله را دارد. مادران ایرانی از قدیم‌الایام در این امر بسیار پیشتاز بوده‌اند. آن‌ها هنگامی که پیرهنی یا شلواری پاره می‌شود، آن‌ها را تبدیل به گردگیر یا دستگیره می‌کردند. با این ترفند به همین سادگی از افزایش زباله و تولید محصولی جدید جلوگیری می‌شود.
سؤالات متداول
رد پای کربن چیست؟
رد پای کربن کل مقدار گازهای گلخانه‌ای (شامل دی اکسید کربن و متان) است که در اثر اعمال ما تولید می‌شود. میانگین رد پای کربن برای یک فرد در ایران 8 تن است که نرخ بالایی در جهان محسوب می‌شود. در سطح جهانی، میانگین رد پای کربن نزدیک به 4 تن است، یعنی نصف میانگین ایران!
چه چیزی باعث به‌وجود آمدن رد پای کربن می‌شود؟
فعالیت‌های انسانی در 150 تا 200 سال گذشته، عامل افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو هستند. بزرگترین منبع انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی در ایالات متحده از سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای برق، گرما و حمل‌ونقل است.
رد پای کربن چگونه بر محیط‌زیست تأثیر می‌گذارد؟
رد پای کربن به طرق مختلف بر محیط‌زیست تأثیر منفی دارد: رد پای کربن عامل اصلی تغییرات آب‌وهوایی ناشی از فعالیت و زندگی انسان استپ. به آلودگی هوای شهری کمک می‌کند، منجر به باران اسیدی سمی و اسیدی‌شدن سواحل و اقیانوس‌ها می‌شود، آب‌شدن یخچال‌ها و یخ‌های قطبی را بدتر می‌کند.
