حمله پانیک چیست؟| چطور حمله عصبی را کنترل کنیم؟

شاید برای شما هم حداقل یک بار پیش آمده باشد که ناگهان با هجوم دلشوره و اضطراب، احساس نفس‌تنگی کنید، ضربان قلب شما بالا برود و فکر کنید که در حال تجربه‌ی سکته‌ی قلبی هستید. اما بعد از چند دقیقه تمام این علائم آرام می‌شوند و شما به حالت عادی بازمی‌گردید. تجربه‌های روانی از این دست را اصطلاحاً «حمله‌ عصبی (به انگلیسی: Panic Attack)» یا همان پانیک اتک می‌نامند.

شدید شدن لحظه‌ای اضطراب ممکن است به دلیل یک عامل تحریک‌کننده رخ دهد؛ اما همیشه این‌طور نیست. گاهی حمله‌ی پانیک بدون این‌که بتوان به راحتی علت آن را مشخص کرد اتفاق می‌افتد. علائم آن شبیه این است که بدن شما در حالت اضطرار قرار گرفته باشد.

باید توجه داشت که این تجربه به خودی‌خود باعث آسیب جسمی نمی‌شود و شما بعد از تمام شدن حمله، به حالت عادی بازمی‌گردید. هرچند ممکن است به خاطر اضطراب شدید و کنترل نداشتن روی احساسات، فردی که دچار حمله می‌شود به محیط پیرامون یا خودش آسیب بزند. به همین دلیل اگر در حین حمله، شخص دیگری هم حضور داشته باشد که اوضاع را مدیریت و به فرد یادآوری کند که اتفاق وحشتناکی در حال وقوع نیست و به زودی این حالت تمام می‌شود. با این وجود تکنیک‌های خاصی برای کنترل حمله‌ی پانیک و پیشگیری از بروز آن هنگامی که فرد تنها است نیز معرفی شده‌اند.

فرار راه حل پانیک اتک نیست

پرفسور پال سالکوفسکیس، استاد دانشگاه بث، راهنمایی در مورد حملات پانیک برای نظام پزشکی بریتانیا ارائه کرده‌است. طبق این راهنما اصلی‌ترین نکته برای مقابله با این وضعیت این است که کنترل اوضاع را به دست ترس و اضطراب خود ندهیم. برای این کار، علاوه بر این‌که در حین رخ دادن حمله باید به خود یادآوری کنیم که این اضطراب و علائم گذرا هستند، نباید از تجربه فرار کنیم و آن را سرکوب کنیم. بهتر است آن را ببینیم و آگاهانه از آن دقیقه‌های سخت گذر کنیم. فرار نکردن به ما کمک می‌کند که راحت‌تر متوجه شویم اتفاقی برای ما نیفتاده است و دنیا قرار نیست به زودی به پایان برسد.

بعضی تمرین‌های تنفسی می‌توانند ما را در کنترل این حملات کمک کنند. چرا که تنفس منظم باعث می‌شود ضربان قلب به حالت عادی بازگردد و اکسیژن کافی برای رهایی از حس گیجی به مغز برسد. تمرینی که در ادامه مراحل آن را خواهیم گفت، برای بازگرداندن بدن به حالت عادی مفید است:

1. چشمان خود را ببندید و روی نفس کشیدن تمرکز کنید.
2. با شمردن تا پنج، آرام و عمیق و بدون عجله هوای دمی را از بینی خود داخل بکشید.
3. با شمردن تا پنج، آرام و عمیق و بدون عجله هوای بازدمی را از دهان خود خارج کنید.

ممکن است بعد از انجام این تکنیک کمی احساس خستگی کنید، اما بدن شما در موقعیت بهتری خواهد بود. برای تمرینات تنفسی بیشتر، می‌توانید به وبسایت No Panic نگاهی بیاندازید. انجام روزانه‌ی تمرینات تنفسی می‌تواند از بروز حملات پانیک پیشگیری هم بکند. همچنین فعالیت بدنی و تغذیه‌ی سالم نقش پررنگی در جلوگیری از این حملات دارند؛ چون پایداری سطح قند خون باعث وضعیت روانی پایدارتر می‌شود.

همچنین مصرف زیاد کافئین، الکل و دخانیات که ضربان قلب را بالا می‌برند و سطح هشیاری را کم می‌کنند، در تشدید حملات پانیک موثرند. اگر تجربه‌ی پانیک به بیش از چند بار در سال برسد، بهتر است فرد به یک متخصص مراجعه کند. در صورت تشخیص «اختلال پانیک» که وضعیت شدید و مداوم این حملات است، با مصرف دارو و درمان‌های رفتاری-شناختی می‌توان این اختلال را ریشه‌یابی و کنترل کرد.

علائم حملات پانیک

حملات پانیک به طور معمول شامل علامت یا علائمی است که افراد متفاوت است. بالا رفتن ضربان قلب، تعریق شدید، حالت تهوع، احساس خفگی و درد قفسه‌ی سینه یا گرفتگی در گلو از نشانه‌های عمومی این حملات هستند. همچنین نشانه‌های مثل بی‌حسی یا گزگز، احساس لرز و سرما، گرگرفتگی، از دست دادن تعادل، لرزش، و سرگیجه هم در افراد دیده می‌شود.

عوامل زمینه ای حملات عصبی

مشخص نیست که چه چیزی باعث حملات عصبی یا اختلال پانیک می‌شود، اما این عوامل چون ژنتیک، استرس زیاد و مداوم، خلق‌و‌خوی حساس و مستعد احساسات منفی، تغییر در عملکرد مغز ممکن است نقش داشته باشند. حملات پانیک ممکن است در ابتدا به طور ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شوند، اما با گذشت زمان، معمولاً در موقعیت های خاصی ایجاد می شوند.

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که واکنش طبیعی بدن شما در برابر خطر در حملات پانیک دخیل است. به عنوان مثال، اگر یک خرس گریزلی به دنبال شما بیاید، بدن شما به طور غریزی واکنش نشان می‌دهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای یک موقعیت خطرناک تسریع می شود. بسیاری از واکنش های مشابه در حمله پانیک رخ می دهد. اما ناشناخته است که چرا وقتی هیچ خطر آشکاری وجود ندارد، حمله پانیک رخ می‌دهد.

اما به صورت کلی برای جلوگیری از ایجاد حملات پانیک حتما پیش از وقوع به پزشک مراجعه کنید. در نظر داشته باشید فوت و فن مدیریت استرس می‌تواند به شما کمک کند تا پیش از وقوع شرایط را در کنترل خود بگیرید.