غلبه بر تنبلی که امروزه با موضوع «مبارزه با اهمال کاری» از آن یاد میشود، آن چنان مهم است که مقالات بسیاری راجع به آن نوشته میشود. با نگاه کوتاه به تاریخ، میبینیم که کتب آسمانی نیز تنبلی را در دسته گناهان کبیره قرار داده اند. پس موضوع کم اهمیتی نیست. اما نقطه مقابلی برای مبارزه با تنبلی وجود دارد و آن «پُر کاریِ بی ثمر» است. بسیاری از نویسندگان و شاعران ایرانی نیز این نکته را گوشزد کرده اند که باید هوشمندانه با تنبلی مبارزه کرد. یعنی تلاش و کوشش چنان نباشد که اصطلاحاً از آن سوی بوم افتاد. در وصف این حالت، حافظ در یکی از اشعار خود گفته است:
داده فلک عنان ارادت به دست تو
یعنی که مرکبم به مراد خودم بران
گر کوششیت افتد پر دادهام به تیر
ور بخششیت باید زر دادهام به کان
با استناد به شعر بالا درمییابیم که تنبلی مشکل رایجی بوده و هست. اما امروزه، راهکارها و ابزارهای متنوعی برای غلبه بر تنبلی وجود دارند. با استفاده از آنها میتوانید میزان بهره وری، شادی و رفاه زندگی خود را افزایش دهید. در این مقاله از اسنپ اکسپرس مگ، راهکارهایی را به شما پیشنهاد داده ایم که بتوانید بر تنبلی غلبه کنید. تمام استراتژیهای زیر در چند شاخه اصلی طبقه بندی شده اند. کافی است با شناخت دقیق دستهها و رجوع به سبک زندگی خود، در مسیر غلبه بر تنبلی قدم بردارید.
مکاشفه درون برای غلبه بر تنبلی
تنبلی میتواند بر عملکرد، خلاقیت و رضایت شخصی افراد تأثیر منفی و گاهاً مخرب بگذارد. پس لازم است دلایل مختلفی که انسان را به موجودی تنبل تبدیل میکنند، بررسی شوند. چه بسا علتهای روانی، ذهنی و جسمانی مختلفی در پس این ماجرا وجود داشته باشند.
دلایل جسمانی
- کمبود انرژی: عواملی چون کمبود ویتامینها و مواد معدنی، بیماریهای مزمن و عفونتها میتوانند سطح انرژی بدن را کاهش دهند و باعث کرختی شوند. معمولاً این نوع تنبلی مستمر نیست.
راه حل: با افزایش سطح ویتامین و آنزیمهای بدن و پیروی از دستورات پزشکی، بیماری و عفونت مد نظر را رفع کنید و به روال عادی زندگی باز گردید.
- نارسایی تخمدان: نوعی بیماری شایع در بانوان است که موجب میشود تخمدانها قبل از ۴۰ سالگی از کار بیفتند و به مقدار طبیعی هورمون استروژن تولید نکنند. این وضعیت منجر به ناباروری، قاعدگی نامنظم، تعریق شبانه، افسردگی و اضطراب میشود. افسردگی، مهم ترین دلیل ذهنی و روانی فرد برای عادت به تنبلی است.
راه حل: به طور اختصاصی برای غلبه بر تنبلی در این سبک باید مشکلات باروری را درمان کرد.
- سبک زندگی غیر معمولی و خطرناک: مصرف بیش از حد الکل و داروهای آرامش بخش، منجر به آسیبهای مغزی میشوند. این مسئله تأخیر در انجام کارها، تصمیم گیریهای پر خطر، فراموش کاری و ناتوانی در زمان بندی مناسب را در پی دارد. عوامل ذکر شده منجر به ناامیدی و افزایش حس شکست فرد و طبعاً افزایش سستی و کسالت میشوند.
راه حل: پرهیز از رفتار پر خطر به معنای غلبه بر تنبلی در این سبک است.
- عادات بد فیزیکی: بعضی از عادات بد مانند استفاده زیاد از رسانههای اجتماعی، بازیهای رایانه ای، تماشای مداوم تلویزیون و غیره باعث میشوند فرد زمان زیادی را صرف کارهای بیهوده کند. تکرار این نوع رفتارها نیز مغز را تنبل میکند و کم کم موجب کاهلی جسمانی میشود. مثلاً فردی که به انجام این کارها عادت دارد، علاقه خود را به کارهای سازنده و خلاقانه از دست میدهد. بنابراین، به جای این که به سمت یادگیری و خلق، حرکت کند، به تکرار و رکود و سستی دچار میشود.
راه حل: از موبایل و تلویزیون فاصله بگیرید و در اجتماع حضور پر رنگ تری داشته باشید.
دلایل روانی و ذهنی
- نداشتن هدف و انگیزه: وقتی فرد هدف و جهت مشخصی برای زندگی خود ندارد، ممکن است به سمت تنبلی سوق پیدا کند. این فرد نمیداند که چه کاری باید انجام دهد و چه نتایجی را میتواند از کارهایش انتظار داشته باشد. در نتیجه، انرژی او رفته رفته تحلیل میرود و به فردی تنها، منزوی و تنبل تبدیل میشود.
راه حل: برای غلبه بر تنبلی، اهداف کوچک و عملی برای خود تعیین کرده و در این مسیر شروع به فعالیت کنید.
- نداشتن اعتماد به نفس کافی: فردی که به خود و تواناییهای خود اعتماد ندارد، ممکن است از رو به رو شدن با چالشها و فرصتها بترسد یا از آنها فرار کند. این فرد فکر میکند که نمیتواند موفق شود و به خود تحمیل میکند که تلاش کردن، بیفایده است. بنابراین، به جای این که خود را به سوی رشد و پیشرفت سوق دهد، به فردی منفعل تبدیل میشود.
- نگرش منفی به زندگی: فردی که نگرش منفی به زندگی دارد، ممکن است همه چیز را سخت، پیچیده و ناممکن ببیند. این فرد همواره به دنبال عذر و بهانه یا فرار از موقعیت یا مسئولیت است. افراد منفی نگر معمولاً خود را در فضایی از شکستها، محبوس میکنند و به سختی میتوانند از فضای فکری و نگرش منفی خود رها شوند. این افراد تمایل به ماندن در فضای امن خود دارند که به مرور زمان موجب کاهلی آنها میشود.
راه حل 2 مورد بالا: به یک مشاور باتجربه مراجعه کنید. روشها و تکنیکهای افزایش اعتماد به نفس و مثبت نگری را در زندگی خود پیاده سازی کنید.
تکنیکهای عملی غلبه بر تنبلی
بسیاری از محققین دنیا، زمان زیادی را صرف یافتن راه حلهای کاربردی و ساده برای غلبه بر تنبلی کرده اند. با مطالعه آثار معتبر و جدیدی که در فضای اینترنت به وفور یافت میشوند، ما توانستیم نتایج تحقیق آنها را در 5 شاخه اصلی زیر دسته بندی کنیم. شما میتوانید از تکنیکهای جمع آوری شده و اختصاصی هر شاخه استفاده کنید و از شر این غول بی شاخ و دم رها شوید.
معمولی بودن به جای کمال گرایی
بسیاری از انسانها به درد مدرن و عجیبِ کمال گرایی (ایده آل گرایی) مبتلا هستند. این افراد همه چیز را در حدّ تعالی میپذیرند. استانداردهای زندگی آنها به قدری سخت گیرانه و بالاست که پایین تر از آن، قطعاً برایشان عذاب آور خواهد بود. کمال گرایی نه تنها مشکلات روانی زیادی به بار میآورد بلکه در بسیاری از مواقع مشکلات اجتماعی و جسمانی نیز در پی دارد. افراد ایده آل گرا معمولاً تنها هستند و از افسردگی رنج میبرند زیرا مدام در حال مقایسه خود با دیگران در بالاترین سطح وسواسهای فکری هستند.
چه اشکالی دارد، انسان یک زندگی معمولی داشته باشد؟ مثلاً چه الزامی وجود دارد مانند مدلهای حرفه ای، لاغر اندام باشید؟ یا در موقعیت اجتماعی و مالی بالایی قرار گیرید؟ همه ما انسان هستیم و باید به درون و تواناییهای خود بنگریم و بر اساس آنها زندگی خود را بسازیم. مقایسه خود با دیگران در سطوح و استانداردهای سخت گیرانه، جز افسردگی، کاهلی و منفی نگری، نتایج دیگری در پی ندارد. یادتان باشد، معمولی بودن در جامعه به اندازه کافی سخت است، چه رسد به این که بخواهید کمال گرایانه به زندگی بنگرید. پس تفکر سخت گیرانه را کنار بگذارید و کمی زندگی کنید.
مثبت اندیشی و جایگزینی عادت به استمرار
غلبه بر تنبلی فقط تمرین و استمرار میخواهد و هیچ رمز و راز عجیب و غریبی در این راه وجود ندارد. کافی است از ابتدای راه، درست شروع کنید. خودگوییهای منفی را کنار بگذارید و مثبت بیندیشید. افکار منفی مانند «من برای انجام این کار کافی نیستم» را با افکار مثبتی مانند «من تلاشم را میکنم تا کاری که دوست دارم را انجام دهم» جایگزین کنید. به نتیجه کارهایتان فکر نکنید. فقط به انجام کار فکر کنید. حتماً این مثل را زیاد شنیده اید که میگویند: «از مسیر لذت ببر».
هدف جمله بالا، تشویق افراد به استمرار عمل و فراغت از نتیجه عمل است. خودگویی مثبت میتواند به مرور زمان مسیر را برای شما هموار کند و چه بسا منجر به افزایش اعتماد به نفس و انگیزههای تازه ای برای غلبه بر تنبلی در شما شود.
شناخت و استفاده از نقاط قوت خود
زمانی که با تکیه بر تفکر مثبت، در مسیر زندگی حرکت میکنید، نقاط قوت خود را بیشتر و بهتر خواهید شناخت. آنجاست که در مییابید، چه مهارتهایی در شما وجود دارند. یا کدام تواناییهای شما برای بهبود زندگی کارایی بیشتری دارند. شناخت نقاط قوت فردی، نه تنها مهم ترین راهگشای موفقیت در زندگی است بلکه به طور فزاینده، لذت زندگی و شاد زیستن را نیز افزایش میدهد. آیا فردی که به چنین سطحی از خودشناسی رسیده است، فرد تنبلی باقی میماند؟ پاسخ، یک نه مسلم است.
اجازه دهید با ذکر مثال این مورد از روشهای غلبه بر تنبلی را برایتان آشکار کنیم. اگر در نوشتن مهارت دارید، میتوانید از آن برای افزایش درآمد خود استفاده کنید. امروزه، نویسندگی در سطح اینترنت، یکی از مشاغل پر تقاضا و پر درآمد است. بنابراین با تمرین و مشق کردنهای روزانه، هم یک فعالیت مفید انجام داده اید، هم بر تنبلی غلبه کرده اید و هم در مسیر آینده ای بهتر قدم برداشته اید.
کافی است در شبکههای اجتماعی، انجمنهای آنلاین یا حضوری و کارگاههای نویسندگی شرکت و خود را ترغیب به نوشتن کنید. پس از مدت کوتاهی میفهمید که نوشتن در کنار آدمهای مشابه، چه قدر حالتان را خوب خواهد کرد.
برنامه ریزی و مدیریت زمان برای غلبه بر تنبلی
قبلاً گفتیم که از کمال گرایی دوری کنید. معنای دیگر این جمله این است که باید اهداف واقع بینانه و قابل اجرا داشته باشید. شما باید (واقعی و عملی بودن اهداف) خود را نسبت به (شرایط زندگی خود) نه هیچ شخص دیگری بسنجید. یعنی سعی نکنید، یک باره کارهای زیاد یا بزرگ انجام دهید. باز هم تأکید میکنیم از فکر کردن به نتیجه کارهایتان خودداری کنید و روی انجام مستمر فعالیتهای کوچک تمرکز و سرمایه گذاری کنید. زمانی که توانستید، واقع بینانه و مستمر حرکت کنید، دومین گام ارزشمند در مسیر غلبه بر تنبلی را برداشته اید.
سپس از ابزارهای سنتی مانند یادداشت برداری یا ابزارهای آنلاین مدیریت زمان، برای تقسیم کارها و انجام وظایف خود استفاده کنید. مدیریت زمان، نکته بسیاری مهمی در مسیر پیشرفت اهداف شماست. اهداف خود را به مراحل کوچک تر تقسیم کنید. سپس موفقیتهای خود را در طول مسیر جشن بگیرید. هیچ چیزی بهتر از پاداش، مغز را تشویق به بهبود نمیکند. هدایای کوچکی مانند بستنی، شکلات و کتاب به خود بدهید و منتظر معجزه رشد مغزی باشید.
در بحث مدیریت زمان، برنامه ریزیِ از پیش تعیین شده، کمک فزاینده ای به شما خواهد کرد. مثال نویسندگی را به یاد بیاورید. تمرین و مشق کردنهای هفتگی خود را از قبل برنامه ریزی کنید. لازم نیست حتماً در ساعت مشخصی این فعالیت را تکرار کنید. فقط کافی است زمانی که در بهترین سطح انرژی قرار دارید، به جای وقت کُشی به نویسندگی بپردازید. سپس مدت برآیند زمانی برنامههای خود را افزایش دهید و این کار را بارها و بارها تکرار کنید. تمام روانشناسان دنیا بر این باورند که فعالیتهای مستمر روزانه، راهی مفید برای غلبه بر تنبلی هستند.
انتخاب رژیم غذایی سالم برای برقراری تعادل میان جسم و روح
پیروی از رژیم غذایی سالم یکی دیگر از روشهای بحث برانگیز غلبه بر تنبلی است. مثلاً مصرف بی رویه شکر و نمک منجر به بروز انواع عارضههای قلبی-عروقی میشود. چاقی، یکی دیگر از پیامدهای رژیم غذایی ناسالم و افزایش تنبلی افراد است. بنابراین به خودتان رحم و مصرف مواد غذایی خطرناک را متوقف کنید. برخی محققین بر این باور هستند که جدا کردن سفره غذایی خود از خانواده و پیروی از سالم خواری برای کاهش وزن و افزایش سلامتی، راه مناسبی است. بنابراین فقط غذاهای سالم بخورید.
رژیم غذایی شما میتواند بر سطح انرژی و خلق و خوی شما تأثیر بگذارد. تا حد امکان از غذاهایی که حاوی شکر، کافئین و مواد فرآوری شده هستند، پرهیز کنید. خود را به خوردن غذاهای سرشار از پروتئین، فیبر و چربیهای سالم، عادت دهید. این سبک غذایی شما را برای مدت طولانی تری سیر و پر انرژی نگه میدارد و احساس سستی و کرختی را در شما کاهش میدهد. اگر اطلاعات کافی راجع به رژیمهای سالم خوری ندارید، به پزشک تغذیه مراجعه کنید و از راهنماییهای متخصصین کمک بگیرید.
ورزش، ورزش، ورزش؛ ناجی نیروی پنهان شما
ورزش کنید تا روح و جسم شما پر انرژی و جوان باقی بماند. در دنیا هیچ قرص و دارویی وجود ندارد که بتواند بهتر و بیشتر از ورزش، شما را از شر تنبلی نجات دهد. این موضوع را جدی بگیرید و با فعالیتهای کوچک شروع کنید. پیاده روی، اولین پیشنهاد ما برای غلبه بر تنبلی در این زمینه است. استمرار در پیاده روی، منجر میشود آمادگی جسمانی شما برای شروع فعالیتهای جدی تر افزایش یابد.
یادتان باشد، هیچ عذر و بهانه ای برای «در خانه ماندن» وجود ندارد. از منزل خارج شوید و راه بروید. کم کم مسیرهای پیاده روی را تغییر دهید تا بالاخره به جایی برسید که بتوانید در یک باشگاه ورزشی ثبت نام کنید. حضور و شرکت در فعالیتهای جمعی باشگاهی، بزرگ ترین بمب انرژی برای شما خواهد بود. به شما قول میدهیم شنیدن، دیدن و تمرین کردن، کنارِ آدمهایی که به ذهن و جسم خود اهمیت میدهند، نیروی سرکوب شده درون شما را آزاد میکند. همان نیرویی که شما را به فردی پر تلاش، با انگیزه و قدرتمند تبدیل خواهد کرد.
سخن پایانی
تمرین مستمر از تمرین بی نتیجه مهم تر است. این باور را جدی بگیرید و فقط شروع کنید در مسیر غلبه بر تنبلی گام بردارید. از این راهنما استفاده کنید و یادتان باشد به خودتان سخت نگیرید. حتی اگر بارها شکست خوردید، باز هم آغاز کنید. این حرف به معنای مبارزه ظالمانه با خود نیست، بلکه به معنای حمایت و پذیرش خود است. بنابراین تمرین مستمر را سر لوحه کار خود قرار دهید تا به نتایج خارق العاده دست یابید. یک بار دیگر این مقاله از بلاگ اسنپ اکسپرس مگ را از ابتدا مطالعه کنید و آغازی مجدد بر زندگی شگفت انگیز خود داشته باشید.