«می‌خوام بهت کمک کنم… دِیو، دست نگه دار… ممکنه دست نگه داری، دِیو؟… من می‌ترسم، دِیو… حافظه‌ام داره از بین میره… می‌تونم احساسش کنم.»
این یکی از ماندگارترین دیالوگ‌های تاریخ سینما است که شخصیت هال-۹۰۰۰، کاراکتر هوش مصنوعی در فیلم «۲۰۰۱: اودیسه فضایی» اثر ماندگار استنلی کوبریک، به دیوید می‌گوید؛ جایی که دیگر هوش مصنوعی دیگر یک ابزار نیست، بلکه حس دارد!
ادویسه فضایی یکی از پیشاگامان و بهترین فیلم‌ها درباره هوش مصنوعی است که در سال ۱۹۶۸ ساخته شده. اودیسه، فیلمی پیش‌گویانه است که با بُعدی فلسفی به پرسش «هوش مصنوعی چیست؟» می‌پردازد و حضورش در زندگی ما و برخورد انسان با آن را روایت می‌کند.
اکنون دیگر در سال ۲۰۲۲، هوش مصنوعی زندگی ما را از بسیاری جهات تغییر داده است. از ابررایانه‌ها گرفته تا ماشین‌آلات بزرگ! هوش مصنوعی تغییرات غیرقابل توصیفی در زندگی انسان‌ها به وجود آورده. با این حال، هر آنچه می‌دانیم، فقط نوک کوه یخ است!
سینمای هوش مصنوعی فقط فرار خلاقانه از واقعیت و یک تصور غیرواقعی نیست. بلکه همگی به این سوال اسپایک جونز برمی‌گردند:
«آیا هوش مصنوعی، کم‌هوش‌تر از ماست؟»
ما در این مقاله اکسپرس مگ می‌خواهیم ۵ فیلم هیجان‌انگیز درباره هوش مصنوعی به شما معرفی کنیم که به نقش آن در زندگی ما و تأثیراتش بر حال و آینده حیات بشری می‌پردازد.
چرا سینما؟
در قرن بیست و یکم و با حضور هوش مصنوعی در همه ابعاد زندگی ما، سینما بیش از پیش به سراغ ماهیت این پدیده رفته است. فیلم‌ها چیزی بیش از بلاک‌باسترهایی هستند که با انفجار و قدرت‌های فوق‌العاده به زندگی ما وارد می‌شوند؛ این ایده اصلی پشت فیلم است که افراد را تغییر می‌دهد و تصوری را به ذهن بیننده تزریق می‌کند.
برای مثال، فیلم جوکر، تنها داستان یک ابر قهرمان نبود که با شروری می‌جنگید که شهر را ویران می‌کرد.
«همه آدم‌ها مانند ماه هستند،
اما قسمت تاریکی دارند که هرگز به کسی نشان نمی‌دهند».
فیلم نشان می‌دهد که شکاف بین ثروتمندان و فقرا، خوش‌شانس‌ها و بدشانس‌ها چیست و چگونه بیماری روانی می‌تواند اخلاق و نظام ارزشی افراد را تغییر دهد. فیلم‌ها چیزی بیشتر از یک فعالیت برای لذت و سرگرمی هستند. آن‌ها نقشی ضروری در شکل‌دهی نگاه ما به جهان و آگاهی جمعی دارند.
هوش مصنوعی در سینما یا «ربات ها ما را نابود خواهند کرد»؟
زمانی که ژانر علمی تخیلی در نیمه دوم قرن بیستم پر طرفدار بود، این ایده که ربات‌ها بر نسل بشر تسلط خواهند یافت، در صنعت فیلم رواج یافت. به دلیل محبوبیت بسیار زیاد فیلم‌هایی مانند ترمیناتور و روبوکاپ، اکنون بسیاری از مردم، «هوش مصنوعی» را با ربات‌های مرگبار مرتبط می‌دانند – مفهومی که تقریباً مسیر اصلی ژانر علمی تخیلی را مشخص می‌کند.
با این حال، در دنیای سینما، فیلم‌های بسیاری هستند که ایده «ربات‌های مرگبار» را کنار گذاشتند و به سراغ مفاهیم جدیدتری از هوش مصنوعی رفتنه‌اند
همان‌طور که دی‌کاپریو در سرآغاز (۲۰۱۰) کریستفور نولان می‌گوید:
«ما باید عمیق‌تر شویم»
حال نوبت آن است که به سراغ 6 فیلم جذاب درباره هوش مصنوعی برویم.
1- Interstellar (اینستالر)
- اینستالر
- کارگردان: کریستوفر نولان
- سال انتشار: 2014
- بازیگران: متیو مک کاناهِی، آن هاتاوی، مَت دیمون
فیلم سینمای اینستالر یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های چند سال اخیر سینما نزد مردم بوده است. به‌خصوص که برای مدت زمان طولانی، فیلم علمی تخیلی جذابی با موضوع سفرهای علمی فضایی اکران نشده بود. فیلم اینستالر را می‌توان از جنبه‌های مختلفی مانند کارگردانی، فیلم‌نامه نویسی و علمی بررسی کرد.
یکی از نکات مثبت فیلم اینستالر کارگردانی بی‌نظیر کریستوفر نولان به‌خاطر جلوه‌های بصری ویژه‌ای است که در این فیلم به کار برده است. داستان این فیلم در مورد یک تیم فضانوردی است که به آن ها مأموریت داده می‌شود که به فضا رفته و یک سیاره مانند زمین پیدا کند. به این خاطر که زمین کم‌کم در حال از بین رفتن است. دو روبات نیز به نام کیس و تارس همراه این تیم هستند تا به آن ها در این مأموریت کمک کنند.
فیلم اینستالر در برخی زمینه‌ها به مباحث علمی پایبنده بوده ولی در دیگر زمینه‌ها دارای اشکالات مختلفی است که چشم‌پوشی از آن‌ها کار سخت و غیر ممکنی است. همین امر جزو نکات منفی این فیلم از دید برخی منتقدین به شمار می‌رود. با تمام این صحبت‌ها فیلم سینمایی Interstellar را می‌توان فیلمی ارزشمند و پر از ایده‌های جذاب و خلاقانه نامید. به‌طوری که شما در تمام لحظات این فیلم سرگرم شده و احساس بی‌حوصلگی نمی‌کنید. اگر شما هم فیلم اینستالر را تماشا کرده‌اید نظر خودتان را درباره این فیلم بنویسید.
2- ماتریکس (Matrix)
- ماتریکس
- کارگردان: لانا و لیلی واچووسکی
- سال انتشار: ۱۹۹۹
- بازیگران: کیانو ریوز، لارنس فیشبرن و…
ماتریکس (۱۹۹۹) که بیش از ۲۰ سال پیش منتشر شد، هنوز هم یکی از نمادهای هوش مصنوعی در سینما است. این فیلم داستان مردی به نام توماس ای. را روایت می‌کند که شبانه، با نام مستعار Neo به هک و کارهای غیرقانونی می‌پردازد. او به واقعیت مشکوک می‌شود؛ و زمانی که هکر افسانه‌ای، مورفئوس، را می‌بیند، به حقیقت دنیای اطراف خود پی می‌برد.
شاید همه‌تان ماتریکس را با این دیالوگ به خاطر بیاورید:
مورفئوس: تو قرص آبی رو می‌خوری و داستان تموم می‌شه، توی رختخوابت بیدار می‌شی و هر چیزی که بخوای باور‌کنی رو باور می‌کنی.
مورفئوس: تو قرص قرمز رو می‌خوری و توی سرزمین عجایب می‌مونی و من بهت نشون می‌دم که سوراخ خرگوش چقدر عمیق می‌شه.
ماتریکس درباره این است که چطور هوش مصنوعی در آینده بر انسان‌ها مسلط می‌شود. آن‌ها دنیایی خلق می‌کنند که با استفاده از انرژی انسان‌ها کار می‌کند.
ماتریکس که لانا و لیلی واچووسکی (The Wachowskis) آن را کارگردانی می‌کنند و کیانو ریوز ستاره‌اش است، یک فیلم‌نامه چندلایه دارد. فیلم نمونه‌ای از سبک سایبرپانک و علمی تخیلی است که جوایز متعددی را از آن خود کرده. این فیلم به‌شدت تحت تأثیر انیمه‌های ژاپنی است.
مشهورترین نمای فیلم، جلوه بصری تأخیر گلوله است. تکنیکی که در آن صحنه‌های اکشن به صورت آهسته نشان داده می‌شوند، اما حرکت دوربین طوری است که انگار ما در حال تماشای آن با سرعت معمول هستیم. این نما تأثیر بسیاری بر فیلم‌های بعد از خود گذاشت.
3- مرد آزاد (Free Guy)
- مرد آزاد
- کارگردان: شان لوی
- سال انتشار: ۲۰۲۱
- بازیگران: رایان رینولدز، جودی کومر و…
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چطور می‌شود شخصیتی در یک بازی کامپیوتری بود؟ داستان مرد آزاد حول این ایده می‌چرخد!
شخصیت اصلی فیلم، گای، خود را به عنوان یک NPC (شخصیت غیرقابل‌بازی) در بازی ویدیوئی قرار می‌دهد. این فیلم ترکیبی عالی از اکشن، ماجراجویی و طنز است و قطعا ارزش وقت‌گذاشتن دارد.
ایده فیلم به ماتریکس نزدیک است، اما برخلاف ماتریکس، مرد آزاد، بسیار به زندگی روزمره ما می‌پردازد. این فیلم ارجاعات زیادی به فرهنگ پاپ و بازی‌های کامپیوتری دارد. پس اگر علاقه‌مند به هوش مصنوعی و همچنین دنیای بازی هستید، این فیلم را از دست ندهید.
4- فراماشین (Ex Machina)
- اکس ماکینا (فراماشین)
- کارگردان: الکس گارلند
- سال تولید: ۲۰۱۴
- بازیگران: دامنل گلیسون، آلیسیا ویکاندر و…
فراماشین یک فیلم هیجان‌انگیز علمی تخیلی است که یکی از مهمترین پرسش‌ها در مورد توسعه هوش مصنوعی را بیان می‌کند.
«چه چیزی ما را انسان می‌کند؟»
کالب اسمیت که یک برنامه‌نویس است فرصتی پیدا می‌کند که یک هفته را در عمارت کارفرمای خود بگذراند. در این عمارت، آوا، یک هوش مصنوعی بسیار پیشرفته که توسط کارفرمای کالب توسعه داده شده، حضور دارد. کالب یک بازی را با آوا شروع می‌کند، اما در نهایت با این سوال مواجه می‌شود که چه چیزی ما را از ربات‌ها متفاوت می‌کند؟
برخلاف بسیاری از فیلم‌های علمی-تخیلی، این فیلم به ربات‌هایی نمی‌پردازد که می‌خواهند بر جهان مسلط شوند. فیلم یک تریلر علمی-تخیلی روانشناختی است که حضور پررنگ هوش مصنوعی در دنیای ما را نشان می‌دهد. (عکس)
از نکات جالب توجه درباره فراماشین این است که به صورت لایو اکشن فیلمبرداری شده و تمام جلوه‌های ویژه، بعد از فیلمبرداری و در مرحله تدوین به آن اضافه شده. آوا، انسان‌نمای مؤنثی است که نیمی انسان و نیمی ماشین است. قسمت‌های انسانی آوا، مانند دست و صورت، روتوسکوپی، و بقیه جاها به صورت دیجیتالی نقاشی شده است.
5- آلفاگو (AlphaGo)
- آلفاگو
- کارگردان: گرگ کوهس
- سال انتشار: ۲۰۱۷
برخلاف بسیاری از فیلم‌های هوش مصنوعی، AlphaGo درباره اتفاقات علمی تخیلی نیست که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد. در عوض، این یک مستند باورنکردنی در مورد پیشرفت هوش مصنوعی است که پیشتر در واقعیت اطراف ما رخ داده.
داستان در مورد تیمی از محققان DeepMind است. آن‌ها الگوریتمی پیدا کردند که می‌تواند به صورت حرفه ای Go را بازی کند- یک بازی باستانی چینی که برای مدت زیادی تصور می‌شد «بسیار دشوار است تا به ماشین یاد بدهیم، آن را بازی کند».
تیم DeepMind با استفاده از داده‌های بهترین بازیکنان Go، عاملی را آموزش دادند تا بتواند لی سدول، قهرمان فعلی جهان، را شکست دهد. این پیروزی اغلب با عنوان «تسلط هوش مصنوعی بر نوع بشر» در نظر گرفته می‌شود!
نکته: این پایان داستان نبود! طراحان DeepMind، پس از مسابقه، نسخه جدیدی با نام AlphaZero منتشر کردند که دیگر با روش خودش بازی می‌کرد و به اطلاعات بازیکنان قبلی متکی نبود. این یک انقلاب در هوش مصنوعی است، جایی که دیگر هوش مصنوعی رفتار انسان را تقلید نمی‌کند، بلکه خودش به صورت مستقل عمل می‌کند.
6- تلقین/سرآغاز (Inception)
- سرآغاز – در ایران با عنوان تلقین نیز شناخته می‌شود.
- کارگردان: کریستوفر نولان
- سال انتشار: ۲۰۱۰
- بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو، کن واتانابه و…
این فیلم دیالوگ‌های ماندگار کم ندارد، اما یکی از بهترین دیالوگ‌ها زمانی است که دی‌کاپریو دیگر مرز میان حقیقت و رویا را نمی‌داند:
«قبول کن که دیگر به یک واقعیت مفرد اعتقاد نداری! پس انتخاب کن، اینجا را انتخاب کن، من را انتخاب کن»
سرآغاز فیلمی است که مرز بین رویا و واقعیت را محو می‌کند. این فیلم درباره گروهی از مأموران آموزش‌دیده است که به «استخراج‌کنندگان» شهرت دارند. آن‌ها با استفاده از دستگاهی می‌خواهند اطلاعات مهمی از ذهن اهداف خود بدزدند. همانند دیگر فیلم‌های نولان، سرآغاز دارای طرحی بسیار پیچیده و چندلایه است که بارها می‌توان به تماشای آن نشست.
توسعه دستگاه‌هایی مانند Neuralink که فعالیت‌های مغز را اسکن می‌کنند، نشان می‌دهد که ایده‌های دیوانه‌کننده سینما چقدر می‌توانند الهام‌بخش دانشمندان باشند! این کلیشه که فیلم واقعیت را تقلید می‌کند دیگر معتبر نیست، زیرا این واقعیت است که از فیلم‌ها الهام می‌گیرد.
7- لوسی(Lucy)
- لوسی
- کارگردان: لوک بسون
- سال انتشار: 2014
- بازیگران: اسکارلت جوهانسون، مورگان فریمن
فیلم سینمایی لوسی، یک فیلم اکشن علمی تخیلی است که در سال 2014 در سینماها اکران شد و توانست فروش قابل توجهی را کسب کند. این فیلم به کارگردانی لوک بستون و بازی فوق‌العاده مورگان فریمن و اسکارلت جوهانسون با بودجه‌ای حدود 40 میلیون دلار در همان سال بیش از 463 میلیون دلار فروش کسب کرد و سودی 11 برابری را از آن تهیه کنندگانش کرد. فیلم سینمایی لوسی نقدهای مثبتی را توسط منتقداناش گرفت. یکی از آن‌ها فیلمبرداری و طراحی صحنه‌های اکشن بود که کارگردان این کار توانست به‌خوبی از عهده آن برآید. همچنین نباید از بازی تحسین برانگیز دو بازیگر اصلی آن یعنی اسکارلت جوهانسون و مورگان فریمن چشم پوشی کرد.
8-فیلم سینمایی Her
- Her
- کارگردان: Spike Jonze
- سال انتشار: 2013
- بازیگران: Spike Jonze, Rooney Mara
داستان فیلم her داستان مرد تنهایی را روایت می‌کند که شغلش نوشتن نامه‌های عاشقانه از زبان مردم برای یکدیگر است. داستان فیلم از آنجا شروع می‌شود که او یک روز سیستم عامل جدیدی برای کامپیوترش می خرد. این سیستم عامل توانایی‌های زیادی دارد که از جمله آن می‌توان به توانایی صحبت کردن با خریدارش است. تئودور در طول این مدت صحبت‌ها و درد دل هایش را با سیستم عاملش که سامانتا نام دارد شروع می‌کند. طی مدتی او کم کم دلبسته سامانتا می‌شود و…
گفتگوهایی که میان سامانتا و تئودور برقرار می‌شود فوق العاده جذاب است. شوخی‌های او با سامانتا بیشتر از آنکه یک شوخی رایج باشد، ریشه در عمق تنهایی و نیاز به ارتباط برقرار کردن تئودو با یک جنس مخالف دارد. زمانی که او از سامانتا درباره عشق از او سؤال می‌کند، تئودور از جواب دادن تفره می‌رود اما به مرور زمان که سامانتا مفهوم عشق و علاقه را درک می‌کند بیشتر وارد ذهن تئودور می‌شود. در ادامه این فیلم می‌بینیم که تئودور تصمیم می‌گیرد که او را بیشتر وارد خلوت خود کند و رابطه عاطفی‌اش را با سامانتا گسترش دهد.
تصویر اول مربوط به فیلم Lucy و تصویر دوم مربوط به فیلم Her هست که پیشنهاد میکنیم این دو فیلم در مورد هوش مصنوعی را ببینید و از دیدن آن ها لذت ببرید
همچنین ببینید: خنده دار ترین فیلم های جهان
سؤالات متداول
چند فیلم جذاب درباره هوش مصنوعی نام ببرید؟
فیلم سینمایی ماتریکس، اینستالر، مرد آزاد.
فیلم هایی با موضوع هوش مصنوعی چه ویژگی دارند؟
در این فیلم ها از تکنولوژی‌هایی که زندگی را برای انسان ها آسان می کنند رونمایی می‌شود.
