غذاهای ایرانی، بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ ایران هستند و هر کدام دارای قدمتی طولانی در تاریخ هستند. در این میان، آش از اهمیت بالایی میان ما ایرانیان برخوردار است و از شمال گرفته تا جنوب و از شرق گرفته تا غرب، انواع آش در سفره‌ی تمام ایرانیان خودنمایی می‌کنند.
این غذای ایرانی، صدها سال است که پایِ ثابت سفره‌های ایرانی شده و آن را برای تمام مراسم‌ها، از جشن‌ها و دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی گرفته تا ایام عزاداری و حتی برای غذای روزانه و نذری، درست می‌کنند. اما یکی از ویژگی‌های جالب در مورد آش، تنوعی است که این غذای ایرانی دارد و به همین دلیل، می‌توانید مدل‌های مختلف آش را با مواد غذایی گوناگون، در شهرهای مختلف ایرانی امتحان کنید. در این مقاله، قصد داریم تا شما را با ۱۲ تا از بهترین و پرطرفدارترین انواع آش‌های ایرانی آشنا کنیم.
۱- آش رشته
اصلا امکان ندارد که درباره بهترین آش‌های محلی و سنتی ایران صحبت کنیم و اشاره‌ای به آش رشته نشود. حتی می‌توانیم با صراحت بگوییم، که آش رشته معروف‌ترین و پرطرفدارترین آش ایرانی به‌شمار می‌آید. برای درست کردن آش رشته نیاز به برخی حبوبات، سبزی، رشته آشی و کشک و سرکه داریم که می‌توانید از این دو برای مزه‌دار کرده این آش خوشمزه استفاده کنید.
محبوبیتِ زیاد آش رشته، باعث شده که بسیاری از ایرانی‌ها از این غذا برای مناسب‌های مختلف استفاده کنند. خصوصا، آش رشته به یکی از گزینه‌های اصلی در دورهمی‌های خانوادگی و حتی پیک‌نیک‌ها تبدیل شده است. حتی، آش رشته گزینه‌ای ایده‌آل برای شنبه اول سال است و بسیاری اعتقاد دارند با خوردن این غذا، رشته کار در طول سال دستشان می‌آید.
با اینکه بسیاری آش رشته را در دسته غذای سخت برای پخت قرار می‌دهند، اما باید عنوان کنیم که آماده کردن آش رشته بسیار آسان است و اگر طرز تهیه آش رشته را بدانید، به‌راحتی می‌توانید آن را آماده کنید.
۲- آش شله قلمکار
معمولا در تعداد معدودی از آش‌های ایرانی می‌توانید گوشت پیدا کنید و آش شله قلمکار، یکی از آش‌های سنتی و محلی ایرانی است که گوشت از اصلی‌ترین مواد آن به‌شمار می‌آید. آش شله قلمکار از جمله آش‌های محبوب نزد ایرانیان است که عطر و طعم بی‌نظیری دارد و برای درست کردن آن، به گوشت، برنج، بلغور گندم و انواع حبوبات و سبزیجات نیاز دارید. تمام این مواد در کنار هم، یک غذای مقوی و مفید را به‌وجود آورده‌اند که بسیاری آن را بهترین گزینه حتی برای دوران مریضی و کسالت می‌دانند.
بنابراین، اگر طرفدار غذاهای گوشتی هستید و در کنار آن به آش نیز علاقه دارید، می‌توانید با طرز تهیه آش شله قلمکار آشنا شوید و آن را برای مناسبت‌های مختلف و حتی برای مصرف روزانه درست کنید.
۳- آش دوغ
اگر به اردبیل سفر کرده باشید و ساعتی را در شهر سرعین سپری کرده باشید، حتما با غذاهای سنتی و محلی این منطقه آشنا شدید و آنها را امتحان کردید. آش دوغ یکی از غذاهای سنتی و محلی اردبیل است که به یکی از جاذبه‌های گردشگری این منطقه خصوصا سرعین تبدیل شده است. اما آش دوغ، تنها در اردبیل و شهرهای آن درست نمی‌شود و شما می‌توانید مدل‌های مختلف آش دوغ را در دیگر شهرهای آذری‌زبان و حتی شهرهای شمالی کشور امتحان کنید.
مواد مورد نیاز در دستور پخت آش دوغ شامل برنج، نخود، سبزی آش و دوغ می‌شوند که یکی از اصلی‌ترین طعم‌دهنده در این مدل آش، سیر تازه است که به سبزی آن اضافه می‌شود. بنابراین اگر به اردبیل رفتید و قرار شد آش دوغ را آنجا امتحان کنید، اصلا از سیر له‌شده که در کنار آش سرو می‌شود، نگذرید. نعناع داغ و پیازداغ نیز، از دیگر طعم‌دهنده‌های این نوع آش و دیگر آش‌های ایرانی هستند که بدون آنها نمی‌توان هیچ آشی را خورد.
۴- آش ترخینه
آش ترخینه، دیگر آش محلی ایران است که بیشتر در مناطق غربی ایران و شهرهای کردنشین و شهرهای لرستان درست می‌شود و این افراد اعتقاد دارند که آش ترخینه از آنها در برابر سرما محافظت می‌کند و یک غذای قوی است. آنها معتقدند، آش ترخینه از داروهای قطعی برای درمان سرماخوردگی است.
همان‌طور که در مقاله طرز تهیه آش ترخینه عنوان کردیم، ترخینه به سبک‌ها و روش‌های گوناگونی پخته و سرو می‌شود. یکی از معروف‌ترین و خوشمزه‌ترین روش‌های طرز تهیه آش ترخینه، روشی است که مردم اراک برای تهیه این آش از آن استفاده می‌کنند و آن را در نخستین روز عید و سیزده به در سرو می‌کنند. مواد مورد نیاز برای پخت آش ترخینه شامل ترخینه دوغ، حبوباتی مانند عدس، لوبیا چیتی و نخود، سبزی آش و سیر می‌شود.
۵- آش ماست
تصور همه‌ی ما از آش، غذایی فصلی و خصوصا مناسب فصل زمستان است. آش ماست یکی از معدود آش‌های ایرانی است که نقطه مقابل آش‌های گرم ایرانی قرار می‌گیرد و با طبع سردی که دارد، قرار است شما را گرمازدگی و بالا رفتن حرارت بدن نجات دهد. حتی، بسیاری اعتقاد دارند که آش ماست یک غذای مقوی است و می‌تواند باعث افزایش انرژی و بهبود بهره‌وری شود.
در دستور پخت آش ماست از برنج، لپه، گوشت قرمز و ماست استفاده می‌کنند و حتی شما می‌توانید گوشت این نوع آش را نیز حذف کنید. آش ماست از غذاهای محلی شمال کشور است، اما شاهد هستیم که در برخی شهرهای جنوبی مانند بوشهر نیز، این غذا درست می‌شود و به غذای محلی این خطه از ایران نیز تبدیل شده است.
۶- آش شولی
یکی دیگر از بهترین آش‌های سنتی و محلی ایران، به شهر یزد تعلق دارد و می‌توان گفت که آش بسیار خوشمزه‌ای است. بنابراین، اگر قرار است به شهر یزد سفر کنید، حتما آش شولی و امتحان کردن آن را در برنامه خود قرار دهید.
آش شولی از نظر طعم و مزه، با بسیاری از آش‌های ایرانی تفاوت دارد و موادی که در تهیه این آش استفاده می‌شود، معمولا در دیگر آش‌ها کم دیده می‌شود. در ترکیب اصلی آش شولی یزد از عدس، چغندر برگ، سرکه، ادویه، تره، شوید، اسفناج، شنبلیله و جعفری استفاده می‌شود. ترکیب همین مواد غذایی در کنار هم، مزه‌ی و طعم جدید را به‌وجود آورده است که می‌تواند برای بسیاری هیجان‌انگیز باشد.
طعم ترشی سرکه در کنار طعم شیرین چغندر، مزه‌ای عالی و خاص در این آش به‌وجود آورده که تا آن را امتحان نکنید، نمی‌توانید متوجه آن شوید. آش شولی یکی از مهم‌ترین غذاهای یزد است که معمولا آن را برای مهمانی‌های خاص مانند شب یلدا آماده می‌کنند.
۷- آش جو
آش جو نیز مانند آش رشته، از قدیمی‌ترین آش‌های ایرانی است که در بسیاری از مهمانی‌ها و جشن‌ها و حتی برای نذری، آن را درست می‌کنند. آش جو نیز به تعداد شهرهای ایران، دستورپخت دارد و شما می‌توانید این مدل آش را با توجه به ذائقه و سلیقه نیز تغییر دهید.
اما در مدل سنتی آش جو، از جو، حبوبات و سبزی استفاده می‌کنند و اگر قرار باشد کمی آن را تغییر دهید، می‌توانید گوشت را در لیست مواد اولیه آن بگنجانید. اصلی‌ترین ماده‌ها برای مزه‌دار کردن آش جو، کشک و نعنا هستند و بسیاری برای اینکه قوام آش جو را بیشتر کنند، به آن آبِ قلم نیز اضافه می‌کنند. اما تنها نکته آش جو نسبت به دیگر آش‌های ایرانی، این است که کمی پخت آن زمان‌برتر است و باید در مراحلی، مدام آن را هم بزنید تا جو ته نگیرد.
۸- آش انار
آش انار، از آش‌های سنتی ایرانی است که شیوه پخت آن در نقاط مختلف کشور متفاوت است. اما در نهایت، آش انار می‌تواند گزینه‌ای ایده‌آل برای مهمانی شب یلدا باشد و می‌توانید سفره یلدایی خود را با این آش، جذاب‌تر و خوشمزه‌تر کنید.
معمولا برای پخت آش انار از انواع حبوبات، آب گوشت خود گوشت استفاده می‌کنند و دانه‌های انار و رب انار نیز، جزء لاینفک این غذا هستند. اما در برخی شهرها، گوشت را جزء ماده‌های اصلی قرار نمی‌دهند و شما می‌توانید آن را غذایی کاملا گیاهی در نظر بگیرید. برخی برای خوش‌رنگ‌تر کردن و حتی کم کردن مزه‌ی ترشِ انار در این آش، به آن لبو اضافه می‌کنند و حتی با ادویه‌هایی مانند گلپر نیز، آن را مزه‌دار می‌کنند.
۹- آش عدس
بسیاری از آش‌های ایرانی، در دسته غذاهای مقوی و مفید برای بدن قرار می‌گیرد؛ چرا که حاوی حبوبات مختلف هستند که هر کدام سرشار از فیبر و دیگر مواد مغذی هستند. آش عدس نیز یکی از همین غذاها است که در دسته غذاهای مفید ایرانی قرار می‌گیرد. در آش عدس از عدس، ماش و سبزی‌های مانند گشنیز و جعفری استفاده می‌کنند و می‌توان آن را با سیر و پیاز سرخ‌شده نیز مزه‌دار کرد.
۱۰- آش ترش
یکی دیگر از آش‌های این لیست، به دیار کردستان تعلق دارد و مزه‌ی آن نسبت به دیگر آش‌های ایرانی متفاوت است. در تهیه این آش از نخود، لوبیا، چغندر و میوه‌های ترش استفاده می‌شود و معمولا کاربرد چغندر در این غذا برای این که کمی مزه‌ی ملسی به غذا بدهد.
این آش برای مناسبت‌های مختلف درست می‌شود که یکی از اصلی‌ترین مواقع سال برای درست کردن این آش، ماه رمضان است. این آش فواید بسیاری برای بدن دارد که از جمله آنها می‌توان به رفع چربی‌های مضر بدن تنظیم قند خون اشاره کرد.
۱۱- آش گوجه
تنوع در آش‌های ایرانی به‌قدری زیاد است که حتی اگر قرار باشد آنها را در برنامه روزانه‌ی غذایی خود قرار دهید، باز هم گزینه برای انتخاب دارید. یکی دیگر از آش‌های ایرانی این لیست، آش گوجه است که با کمی برنج، حبوبات، سبزی آش و البته گوجه درست می‌شود و یک غذای لذیذ و خوشمزه است. با توجه به اینکه ظاهر آش گوجه درست مانند سوپ گوجه شیک و مجلسی است، می‌توانید این آش را برای مهمانی‌ها و دروهمی‌های دوستانه خود آماده کنید.
۱۲- آش شله
دیگر آشی که قرار است در این لیست معرفی کنیم، از غذاهای سنتی مشهد است که به شله مشهدی یا شله قلمکار مشهد معروف است. این آش معمولا در نذری‌ها و عزاداری‌های ماه محرم و صفر درست می‌شود و از نظر مزه، شباهتی با خورشت قیمه دارد چرا که روی آن را خورشت قیمه می‌ریزند.
برای تهیه آش شله مشهد، از گوشت قرمز، حبوبات، برنج، بلغور گندم، پیاز و ادویه فراوان، استفاده می‌کنند و می‌توان گفت که یکی از آش‌های ایرانی است که در آن از سبزی خبری نیست. آش شله به دلیل وجود گوشت در آن، شباهت زیادی با حلیم دارد و می‌توان گفت که کمی شبیه به آش شله قلمکار است. علاوه بر این، می‌توان گفت که آماده کردن آش شله مشهد درست مانند حلیم نیاز به تلاش و زمان بسیار دارد و اگر به مزه‌ی این آش علاقه دارید، حتما این مورد را در نظر داشته باشید.
کلام پایانی
در این مقاله، ۱۲ تا از بهترین آش‌های محلی و سنتی ایران را معرفی کردیم. لیست آش‌های ایرانی به این موارد ختم نمی‌شود و شما می‌توانید آش‌های بسیاری را در شهرهای مختلف ایران امتحان کنید. اما از نظر شما کدام‌یک از این آش‌ها خوشمزه‌تر است و کدام مورد به آش محبوب شما تبدیل شده است؟
