راهنمای کامل نحوه نگهداری برنج برای طولانی مدت + معرفی بهترین روش ها

قرن‌هاست که مردم از برنج به عنوان یک غذای مقوی استفاده می‌کنند و آن را به زیر کشت می‌برند. از زمان‌های گذشته تا کنون نحوه نگهداری برنج اهمیت زیادی داشته است. برنج با وجود مواد مغذی متراکم، در صورت نگهداری مناسب ماندگاری قابل توجهی دارد. به همین دلیل می‌توان این ماده غذایی را تا ماه‌ها و حتی گاهی تا چند سال ذخیره کرد. د

ر این مطلب از اسنپ اکسپرس مگ مراحل و نحوه نگهداری برنج را برای مدت زمانی طولانی با شما به اشتراک می‌گذاریم. اما قبل از آن بهتر است به معرفی انواع برنج بپردازیم.

معرفی انواع برنج

برنج به عنوان یک کربوهیدرات پیچیده محسوب می‌شود که سرشار از انواع مواد مغذی از جمله پروتئین، ویتامین‌ها، منگنز، نیاسین، آهن، ویتامین (B6)، فسفر، مس، روی و منیزیوم است. این ماده به طور طبیعی بدون آلرژی و گلوتن است، به همین دلیل افراد با حساسیت‌ به این ماده هم می‌توانند از برنج استفاده کنند.

در زمان پختن و خنک کردن برنج شاهد نشاسته مقاومی در آن خواهید بود که دقیقاً مانند یک پروبیوتیک عمل کرده و باکتری‌های خوب روده را تغذیه می‌کند. این غذای فوق العاده به اشکال مختلفی قابل سرو است و حتی گفته می‌شود در شرایط نگهداری خوب می‌توان تا 20 سال آن را ذخیره کرد. اما قبل از پرداختن به شیوه‌ها و نحوه نگهداری برنج بهتر است بدانیم که این ماده غذایی در 3 نوع دانه کوتاه، دانه متوسط و دانه بلند به زیر کشت می‌رود.

دسته بندی انواع برنج

برنج‌هایی که ما مصرف می‌کنیم به دو دسته برنج ایرانی و خارجی تقسیم می‌شوند. برنج‌های ایرانی خود چندین و چند نوع هستند که از معروف ترین آن‌ها می‌توانیم به برنج طارم اشاره کنیم که در شالیزارهای شمال کشور کشت می‌شود. از دیگر برنج‌های خاص شمال می‌توانیم به برنج هاشمی، برنج صدری، برنجی شیرودی، برنج ندا، برنج فجر و برنجی علی کاظمی اشاره کنیم. از آن سو برنج‌های جنوبی شامل برنج چمپا، برنج عنبربو و برنج سوسن می‌شوند.

از سایر برنج‌های ایرانی هم می‌توانیم برنج لنجان، برنج کلاته، برنج درود و برنج میانه را نام ببریم. اما علاوه بر برنج‌های ایرانی، ما شاهد انواعی از برنج‌های خارجی در بازار هستیم. که برنج‌های هندی و پاکستانی نمونه‌های وارداتی در کشور ما هستند. اما 5 برند برتر برنج جهانی شامل برنج‌ سفید باسماتی بازار بمبئی، برنج سفید معطر ویتنامی، برنج دانه بلند آگریکول تایلندی، برنج نیشیکی کالیفرنیایی و برنج باسماتی سوپر کرنل پنجاب پاکستان می‌شوند.

عوامل مهم در نحوه نگهداری برنج به مدت طولانی

مانند هر غذای فاسد شدنی دیگری، برای نگهداری از برنج در بهترین کیفیت ممکن باید چهار مورد اصلی یعنی درجه حرارت، رطوبت، اکسیژن و آفات را در نظر بگیرید. در ادامه به صورت دقیق ترین در مورد این موارد با شما صحبت می‌کنیم.

درجه حرارت

یکی از مهم ترین عوامل در نحوه نگهداری برنج قرار دادن این ماده غذایی در جایی خنک و به دور از گرماست. شما باید حین نگهداری برنج خود، از نوسانات دمایی وارد شده بر آن جلوگیری کنید. پس به محل قرار دادن آن دقت داشته باشید. متأسفانه بیشتر ما عادت داریم که برنج را در کابینت نزدیک اجاق گاز نگهداری کنیم که این خود عاملی برای کاهش افت کیفیت برنج در طولانی مدت می‌شود. به همین دلیل جایی را برای نگهداری برنج انتخاب کنید که از لحاظ دمایی خنک محسوب شود.

در تابستان و فصول گرما هم بهتر است مکان‌های خنک خانه را برای نگهداری برنج انتخاب کنید. بهترین دما برای نگهداری برنج 5 درجه سانتی گراد است اما جالب است بدانید که برخی اعتقاد دارند اگر برنج را در دمای ثابت و بدون تغییر 21 درجه سانتی گراد نگهداری کنید می‌توانید تا 10 سال آن را ذخیره داشته باشید.

دوری از رطوبت

رطوبت دشمن برنج در هر محیطی است. به همین دلیل باید حتماً جایی که برنج را در آن نگهداری می‌کنید، عاری از هر گونه رطوبت نگه دارید. رطوبت عاملی برای کپک زدن برنج محسوب می‌شود. به همین دلیل بهتر است آن را در ظرف یا کیسه ای در بسته نگهداری کنید که از رطوبت به دور است و هر بار به اندازه مصرف چند هفته خود از آن جدا کنید.

دوری از اکسیژن

از دیگر مواردی که می‌تواند عامل مهمی در افت کیفیت برنج و خراب شدن آن باشد، اکسیژن است که فاسد شدن برنج را در پی دارد. به همین دلیل قرار دادن برنج بدون بسته بندی به مرور از ارزش غذایی و کیفی برنج می‌کاهد.

دوری از حشرات

حشرات از دیگر عوامل مؤثر بر خراب شدن برنج هستند. به همین دلیل باید برنج را طوری بسته بندی کنید تا از شر این آفات در امان باشید. البته قرار دادن برنج در جای گرم نیز می‌تواند موجب شپشک زدن آن شود که با تغییر درجه حرارت محیط می‌توانید این مشکل را رفع کنید.

میزان دوام برنج‌های مختلف

اگرچه ما بیشتر از برنج سفید استفاده می‌کنیم، اما شاید در آموزش نحوه نگهداری برنج بهتر باشد که با میزان دوام هر گونه از این ماده غذایی آشنا شوید. در حالت عادی اگر نکات مهم هنگام ذخیره و نگهداری برنج را رعایت کرده باشید، یک برنج سفید تازه بین 4 تا 5 سال قابل استفاده خواهد بود. برنج‌های وحشی بیش از برنج‌های سفید عمر می‌کنند و این زمان حدود 10 سال خواهد بود.

از سوی دیگر برنج‌های رنگی مثل قهوه ای و برنج سیاه وجود دارند که طول عمر کمی خواهند داشت و اگر قصد ذخیره آن‌ها را دارید، باید نهایتاً بین 3 تا 6 ماه بعد از آن‌ها استفاده کنید.

روش‌ها و نحوه نگهداری برنج

در نحوه نگهداری برنج باید روی دو کلمه خشک و خنک تأکید داشت. به عبارتی برای اینکه برنج شما عمر طولانی تری داشته باشد، باید تا جای ممکن این دو عامل مهم را رعایت کنید. البته نباید عامل نور خورشید را از یاد ببرید. دانستن روش‌های نگهداری برنج خصوصاً وقتی حجم بالایی از این ماده غذایی را در خانه ذخیره کرده اید، برای همه لازم و ضروری است. در ادامه به معرفی روش‌های سنتی و جدید نگهداری برنج خواهیم پرداخت.

استفاده از نمک

یکی از کاربردترین و البته قدیمی ترین شیوه‌های نگهداری برنج و بالا بردن عمر آن، استفاده از نمک است. نمک گزینه ای عالی برای جلوگیری از کرم کردن برنج و شپشک زدن آن محسوب می‌شود. به همین دلیل این ماده ارزان و در دسترس می‌تواند در دفع آفات برنج که اصلی ترین عامل خرابی آن است، مؤثر واقع شود. البته این تمام خاصیت نمک در نحوه نگهداری برنج نیست. شما می‌توانید از این ماده غذایی انتظار داشته باشید که رطوبت وارد شده به کیسه و ظرف حاوی برنج را به خود جذب کند و مانع از کپک زدن آن شود.

استفاده از مواد طبیعی

برخی مواد طبیعی مانند چوب گیاهان و برگ‌ها می‌توانند موادی خوب در نگهداری برنج محسوب شوند. برای مثال در برخی نقاط جنوبی کشور برگ درخت چریش کاربرد زیادی در جذب رطوبت برنج دارد، به همین دلیل در ذخیره برنج مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن سو پوست گردو هم می‌تواند رطوبت را به خوبی جذب کند.

استفاده از آهن

شاید برای شما جالب باشد اما یکی از موادی که می‌تواند به بالا رفتن مدت زمان نگهداری برنج بدون افت کیفیت آن کمک کند، یک تکه آهن است. از سوی دیگر گفتیم که وجود اکسیژن در کنار رطوبت می‌تواند اکسید و خراب شدن برنج را در پی داشته باشد. آهن جاذب رطوبت است و می‌تواند شرایط عفونی شدن برنج را خنثی کند. به همین دلیل یکی از پیشنهادات سنتی برای نگهداری برنج این است که در آن یک تکه میخ یا میلگرد قرار دهید.

استفاده از فلفل

یک روش جالب دیگر که در نحوه نگهداری برنج قصد داریم به شما معرفی کنیم، استفاده از سیر یا فلفل است. سیر خاصیتی گرم و خشک دارد و البته برای جلوگیری از شپشک و آفت زدن برنج بسیار قوی عمل می‌کند. البته این شیوه یک نقطه ضعف بزرگ دارد و آن هم این است که می‌تواند بوی خود را به برنج منتقل کند.

بنابراین اگر جذب بوی سیر توسط برنج برای شما اهمیت ندارد، می‌توانید از سیر برای نگهداری آن استفاده کنید. به جز سیر می‌توانید از چند عدد فلفل برای نگهداری برنج بهره مند شوید. خوبی فلفل این است که مانند سیر موجب بو گرفتن برنج نمی‌شود. این ماده غذایی هم حالتی تند و خشک دارد و می‌تواند عمر برنج را بالا ببرد.

بهترین مکان نگهداری برنج

در بررسی روش‌ها و نحوه نگهداری برنج، باید ببینیم که چه مکان‌هایی برای ذخیره این ماده غذایی مناسب هستند. همانطور که گفتیم به طور کلی باید مکان‌هایی را برای نگهداری برنج انتخاب کنید که مستعد رشد آفات و حشرات نباشند، به دور از نور خورشید و گرما و فاقد هر گونه رطوبت باشند. در ادامه موارد گوناگون را بررسی می‌کنیم.

نگهداری برنج در انبار

انبار یک مکان ایده آل برای نگهداری برنج در طولانی مدت و برای حجم بالایی از این ماده غذایی است. البته نکات مهمی هنگام نگهداری برنج در انبار وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به تمیز بودن محل اشاره کنیم. خشک و خنک بودن و به دور از نور نگهداری کردن برنج در انبار هم از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. ضمن اینکه باید کیسه‌های حاوی برنج را حداقل 20 سانتی متر بالاتر از سطح زمین در انبار قرار دهید. پالت‌های چوبی گزینه‌های خوبی برای در ارتفاع نگه داشتن برنج محسوب می‌شوند.

نگهداری برنج در بالکن

بالکن‌ها هم از دیگر مکان‌هایی هستند که می‌توانید برنج خود را در آن‌ها نگهداری کنید. اما دقت داشته باشید که تراس می‌تواند تغییر دمای زیادی داشته باشد، نور خورشید را مستقیماً به برنج منتقل کند و از طرفی رطوبت زیادی را در طول زمان‌های مختلف جذب برنج کند.

در صورتی که بتوانید شرایط را برای نگهداری برنج در بالکن به خوبی فراهم کنید، این محل نیز می‌تواند مکانی خوبی برای نگهداری برنج باشد. هنگام نگهداری برنج در بالکن به عواملی همچون هجوم حشرات موذی یا نشت آب به زیر کیسه‌های برنج دقت داشته باشید.

نگهداری برنج در کابینت

بیشتر ما برنج مورد نیاز خود را در کابینت نگهداری می‌کنیم. تا زمانی که مقدار برنج زیاد نباشد، کابینت گزینه مطلوبی خواهد بود. البته به شرطی که نزدیک به گاز نباشد، زیرا گرمای ناشی از پخت و پز می‌تواند منجر به افت کیفیت برنج شود. دقت داشته باشید که کابینت‌های بالایی همیشه دمای بالاتری دارند، به همین دلیل بهتر است برنج را در قفسه‌های پایینی کابینت نگهداری کنید.

نگهداری برنج در یخچال

بسیاری از افراد بر این عقیده هستند که نگهداری برنج خام در یخچال ایده بسیار خوبی برای حفظ خاصیت و کیفیت این ماده غذایی است. اما همانطور که گفتیم رطوبت دشمن برنج است. اگرچه نگهداری مقادیر کم برنج در یخچال همچنان برای افرادی که حجم بالایی از این ماده غذایی را در خانه ندارند می‌تواند کارساز باشد.

نکات مهم در نحوه نگهداری برنج

• بهترین تجهیزات برای نگهداری برنج استفاده از کیسه‌های نخی و پارچه ای است. با این حال می‌توانید از ظرف‌های مخصوص نگهداری برنج هم استفاده کنید. نمونه‌هایی که حاوی یک دریچه خروجی هستند تا هر بار بدون باز کردن در اصلی و ورود هوا به آن، مقدار مورد نیاز برنج خود را بردارید.
• این نکته را به خاطر داشته باشید که اگر برنج را در جای مرطوبی نگهداری کنید، فارغ از تأثیر فضا، قرار دادن برنج در کیسه‌های پلاستیکی می‌تواند موجب خراب شدن این ماده غذایی شود.
• در انتخاب ظروف پلاستیکی در نحوه نگهداری برنج دقت کنید. توجه داشته باشید که ظرف مورد نظر از مواد درجه یک ساخته شده باشد تا روی عطر و طعم برنج اثرات نامطلوب نداشته باشد.
• در خرید ظروف نگهداری برنج گزینه‌هایی را انتخاب کنید که گنجایش کمی داشته باشند و برای نیازهای کوتاه مدت شما طراحی شده باشند. اما اگر مقدار زیادی برنج دارید، مابقی را در یک جای مناسب مانند انباری خنک و به دور از رطوبت و حشرات موذی نگهداری کنید.
• برای جلوگیری از پوک شدن و افت کیفیت برنج، آن را دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. گرما و نور خورشید همچنین عوامل مهمی برای رشد حشرات برنج مانند شپشک هستند. به همین دلیل علاوه بر مکان نگهداری، بهتر است از ظروف مات برای ذخیره این ماده غذایی استفاده کنید.

نکات مهم در خرید ظروف برنجی

بدون صرف هیچ هزینه ای استفاده از کیسه خود برنج بهترین گزینه برای نگهداری آن خواهد بود. البته منظور ما کیسه‌هایی هستند که جنس نخی دارند، زیرا کیسه‌های پلاستیکی عاملی برای افت کیفیت برنج هستند. این کیسه‌ها با نگه داشتن گرما و رطوبت می‌توانند باعث خراب شدن برنج شوند. اما به هر حال بسیاری از ما علاقه ای به نگهداری برنج در کیسه نداریم. شاید مهم ترین دلیل این مسئله، عدم زیبایی آن باشد. در این صورت باید به عوامل مهمی در خرید ظرف مناسب برنج دقت کنید.

استحکام یکی از عوامل مهم در انتخاب ظرف برنج است. یک ظرف مخصوص باید کاملاً مهر و موم کرده باشد و بتواند در طول زمان کیفیت خود را حفظ کند. جنس ظرف هم مورد مهم دیگری محسوب می‌شود. پلاستیک بهترین پیشنهاد در چنین زمانی است که البته همانطور که در بخش‌هایی از مقاله گفتیم، مواد به کار رفته در تولید آن باید مرغوب باشند. گنجایش ظرف، عدم شفافیت آن و حتی زیبایی دیگر مواردی هستند که می‌توانید هنگام خرید ظرف برنج در نظر داشته باشید.

جمع بندی

اگرچه به نظر می‌رسد نحوه نگهداری برنج کار دشواری نیست، اما بیشتر ما با نکات مهم هنگام ذخیره این ماده، آن هم در حجم زیاد آشنا نیستیم. در این مطلب از اسنپ اکسپرس مگ به انواع برنج اشاره کردیم و گفتیم که چه مکان‌هایی برای ذخیره برنج مناسب هستند. شما می‌توانید از مواد مختلف همچون نمک به منظور بالا بردن زمان ذخیره سازی برنج استفاده کنید. اما در صورتی که نیاز به خرید برنج باکیفیت دارید، می‌توانید از طریق اسنپ اکسپرس اقدام کرده و خرید خود در مدت زمان کوتاهی در منزل تحویل بگیرید.