خورشت نخود فرنگی یکی از غذاهای ایرانی است که هم طعم بی‌نظیری دارد و هم خواص آن بسیار زیاد است. این خورشت که بیشتر در فصل بهار و تابستان تهیه می‌شود، یکی از منابع پروتئین گیاهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی به شمار می‌آید و این به دلیل وجود نخود فرنگی در این غذا است.
در این مقاله قصد داریم تا ابتدا در مورد خواص نخود فرنگی صحبت کنیم و بعد سراغ مواد لازم و طرز تهیه این خورشت خوشمزه هم با گوشت و هم بدون گوشت خواهیم رفت.
خواص نخود فرنگی
نخود فرنگی یکی از حبوباتی است که در سراسر جهان کشت می‌شود و دارای خواص بی‌شماری است. این گیاه حاوی مقدار زیادی فیبر است که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند و یکی از بهترین مواد غذایی برای درمان و مقابله با یبوست است. همچنین، نخود فرنگی منبع خوبی از پروتئین‌های گیاهی است که برای افراد گیاهخوار یا کسانی که مصرف گوشت را محدود کرده‌اند، بسیار گزینه‌ی مناسبی به شمار می‌آید و می‌توانند این غذا را گزینه‌ای عالی برای پاسخ به سوال «شام چی بپزم؟» بدانید.
علاوه بر این، نخود فرنگی حاوی ویتامین‌های مهمی مانند ویتامین C، K، و A است. ویتامین C موجود در نخود فرنگی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. ویتامین K نیز برای سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از خونریزی‌های غیرطبیعی بسیار مهم است. ویتامین A موجود در نخود فرنگی برای بهبود بینایی و سلامت پوست نیز مفید است.
از دیگر مواد مغذی موجود در نخود فرنگی می‌توان به آهن، منیزیم، پتاسیم، و فسفر اشاره کرد. آهن برای تولید هموگلوبین و جلوگیری از کم‌خونی ضروری است. منیزیم به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و پتاسیم نیز نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارد. فسفر نیز برای تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است.
مواد لازم برای تهیه خورشت نخود فرنگی
- نخودفرنگی: ۲ لیوان
- گوشت خورشتی (گوسفند یا گوساله): ۳۰۰ گرم
- پیاز: ۲ عدد متوسط
- رب گوجه‌فرنگی: ۲ قاشق غذاخوری
- سیب‌زمینی: ۲ عدد متوسط
- هویج: ۲ عدد
- روغن: به میزان لازم
- نمک، فلفل، زردچوبه و ادویه‌های دلخواه: به میزان لازم
- آبلیمو یا آبغوره: به میزان دلخواه
- زعفران دم‌کرده: ۱ قاشق غذاخوری (اختیاری)
طرز تهیه خورشت نخود فرنگی با گوشت
- ابتدا نخود فرنگی‌ها را بشویید و اگر تازه هستند، آنها را از غلاف خارج کنید. سیب‌زمینی‌ها و هویج‌ها را پوست بگیرید و به اندازه‌های دلخواه خرد کنید. پیازها را نیز پوست گرفته و به صورت نگینی خرد کنید.
- در یک قابلمه مناسب، مقداری روغن بریزید و پیازهای خرد شده را در آن تفت دهید تا طلایی و نرم شوند. سپس گوشت خورشتی را اضافه کرده و آن را با پیازهای داخل قابلمه تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند. در این مرحله می‌توانید زردچوبه، فلفل و سایر ادویه‌های دلخواه را به گوشت اضافه کنید و چند دقیقه دیگر تفت دهید تا عطر ادویه‌ها به خوبی با گوشت ترکیب شود.
- پس از تفت دادن گوشت و ادویه‌ها، رب گوجه‌فرنگی را به قابلمه اضافه کنید و آن را هم بزنید تا رب به خوبی با سایر مواد ترکیب شود و رنگ آن کمی تغییر کند. تفت دادن رب گوجه‌فرنگی، باعث می‌شود طعم خورشت بهتر و رنگ آن خوش‌رنگ‌تر شود.
- حالا مقداری آب به قابلمه اضافه کنید، به اندازه‌ای که گوشت‌ها کاملاً در آب غوطه‌ور شوند. حرارت را زیاد کنید تا آب به جوش بیاید، سپس حرارت را کم کرده و درب قابلمه را بگذارید تا گوشت به آرامی بپزد. این مرحله، بسته به نوع گوشت مصرفی، ممکن است حدود یک ساعت یا بیشتر طول بکشد.
- پس از اینکه گوشت نیم‌پز شد، نخود فرنگی‌ها، سیب‌زمینی‌ها و هویج‌های خرد شده را به قابلمه اضافه کنید. دوباره مقداری آب به قابلمه اضافه کنید تا سبزیجات نیز در آب غوطه‌ور شوند. حرارت را کمی بیشتر کنید تا آب به جوش بیاید، سپس حرارت را کم کرده و بگذارید خورشت به آرامی جا بیفتد. (می‌توانید سیب زمینی را در این مرحله اضافه نکنید و آن را در آخر به صورت سرخ شده به غذا اضافه کنید)
- در اواخر پخت، نمک و سایر ادویه‌های دلخواه را به خورشت اضافه کنید. اگر دوست دارید، می‌توانید زعفران دم‌کرده را نیز در این مرحله به خورشت اضافه کنید تا طعم و عطر خورشت نخود فرنگی شما بهتر شود.
- در مراحل آخر پخت، مقداری آبلیمو یا آبغوره به خورشت اضافه کنید تا کمی ترشی به خورشت بدهد. این کار به خوش‌طعم شدن خورشت کمک می‌کند.
- بگذارید خورشت نخود فرنگی به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دیگر به آرامی بپزد تا تمام مواد به خوبی با هم ترکیب شوند و خورشت جا بیفتد. در این مرحله، می‌توانید میزان آب خورشت را نیز تنظیم کنید؛ اگر دوست دارید خورشت شما غلیظ‌تر باشد، اجازه دهید خورشت بدون درب چند دقیقه بیشتر روی حرارت بماند تا آب آن تبخیر شود.
مواد لازم برای تهیه خورشت نخود فرنگی بدون گوشت
- نخود فرنگی: ۲ لیوان
- پیاز: ۲ عدد متوسط
- سیب‌زمینی: ۲ عدد متوسط
- هویج: ۲ عدد
- گوجه‌فرنگی: ۲ عدد متوسط
- رب گوجه‌فرنگی: ۲ قاشق غذاخوری
- روغن زیتون یا روغن مایع: به میزان لازم
- نمک، فلفل، زردچوبه و ادویه‌های دلخواه: به میزان لازم
- آبلیمو یا آبغوره: به میزان دلخواه
- زعفران دم‌کرده: ۱ قاشق غذاخوری (اختیاری)
- جعفری تازه خرد شده: ۱/۲ لیوان (اختیاری)
- قارچ: ۲۰۰ گرم (اختیاری)
طرز تهیه خورشت نخود فرنگی بدون گوشت
- نخود فرنگی‌ها را شسته و اگر تازه هستند، آنها را از غلاف خارج کنید. هویج‌ها را پوست بگیرید و به اندازه‌های دلخواه خرد کنید. پیازها را نیز پوست گرفته و به صورت نگینی خرد کنید. گوجه‌فرنگی‌ها را پوست گرفته و رنده کنید. اگر از قارچ استفاده می‌کنید، آنها را نیز خرد کنید.
- در یک قابلمه مناسب، مقداری روغن زیتون یا روغن مایع بریزید و پیازهای خرد شده را در آن تفت دهید تا طلایی و نرم شوند. سپس زردچوبه و فلفل را اضافه کنید و کمی دیگر تفت دهید تا عطر ادویه‌ها به خوبی آزاد شود.
- گوجه‌فرنگی‌های رنده شده را به پیازها اضافه کنید و تفت دهید تا آب گوجه‌فرنگی‌ها تبخیر شود و به روغن بیفتد. سپس رب گوجه‌فرنگی را اضافه کرده و آن را نیز به خوبی تفت دهید تا رنگ و طعم خورشت بهبود یابد.
- حالا نخود فرنگی‌ها و هویج‌های خرد شده را به قابلمه اضافه کنید. اگر از قارچ استفاده می‌کنید، آنها را نیز در این مرحله اضافه کنید. مواد را کمی با هم تفت دهید تا سبزیجات کمی نرم شوند.
- پس از تفت دادن سبزیجات، مقداری آب به اندازه‌ای که مواد کاملاً در آب غوطه‌ور شوند، به قابلمه اضافه کنید. حرارت را زیاد کنید تا آب به جوش بیاید، سپس حرارت را کم کرده و درب قابلمه را بگذارید تا خورشت به آرامی بپزد و سبزیجات نرم و پخته شوند.
- در اواخر پخت، نمک و سایر ادویه‌های دلخواه را به خورشت اضافه کنید. اگر دوست دارید، می‌توانید زعفران دم‌کرده را نیز در این مرحله به خورشت اضافه کنید تا طعم و عطر خورشت شما بهتر و دلپذیرتر شود.
- در مراحل آخر پخت، مقداری آبلیمو یا آبغوره به خورشت اضافه کنید تا طعم خورشت بهتر شود. همچنین می‌توانید جعفری تازه خرد شده را نیز در این مرحله به خورشت اضافه کنید تا طعم و عطر تازه‌ای به آن بدهید.
- بگذارید خورشت نخود فرنگی بدون گوشت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دیگر به آرامی بپزد تا تمام مواد به خوبی با هم ترکیب شوند و خورشت جا بیفتد.
- در خورشت را سرو کنید و روی آن سیب زمینی‌های سرخ شده را قرار دهید. (می‌توانید سیب زمینی‌ها را همراه با هویج درون قابلمه بریزید، اما این حالت خورشت را جذاب‌تر خواهد کرد)
خورشت نخود فرنگی بدون گوشت یکی از گزینه‌های گیاهی و سالم است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای خورشت‌های گوشتی در رژیم گیاه‌خواری باشد. به دلیل استفاده از نخود فرنگی و سبزیجات مختلف در این خورشت، این غذا غنی از مواد مغذی و پروتئین‌های گیاهی است و طعمی بسیار دلپذیر دارد.
نکات مهم در تهیه خورشت نخود فرنگی
استفاده از زعفران
استفاده از زعفران دم‌کرده در خورشت نخود فرنگی اختیاری است، اما اگر می‌خواهید طعم و عطر خاصی به خورشت بدهید، حتماً از آن استفاده کنید. زعفران علاوه بر عطر و طعم عالی، به زیبایی ظاهری خورشت نیز کمک می‌کند.
انتخاب گوشت
نوع گوشت مورد استفاده در این خورشت می‌تواند بسته به سلیقه شما متفاوت باشد. برخی افراد ترجیح می‌دهند از گوشت گوسفند استفاده کنند، در حالی که برخی دیگر گوشت گوساله را می‌پسندند. حتی می‌توانید این خورشت را با گوشت مرغ نیز تهیه کنید.
استفاده از سبزیجات مختلف
اضافه کردن سبزیجات مختلف مانند هویج و سیب‌زمینی به خورشت نخود فرنگی می‌تواند طعم و بافت خورشت را جذاب‌تر کند. همچنین می‌توانید به دلخواه از سبزیجات دیگری مانند کدو یا بامیه نیز استفاده کنید. با اضافه کردن این سبزیجات و حذف گوشت از این خورشت، می‌توانید یکی از خوشمزه‌ترین غذاها برای گیاه‌خواران را تهیه کنید.
اضافه کردن آلو
برای طعم دادن به خورشت، می‌توانید چند عدد آلو بخارا نیز به خورشت اضافه کنید. این کار باعث می‌شود خورشت طعمی ملس پیدا کند.
تنظیم میزان ترشی
میزان ترشی خورشت را می‌توانید بسته به ذائقه خود تنظیم کنید. اگر دوست دارید خورشت شما ترش‌تر باشد، می‌توانید مقدار بیشتری آبلیمو یا آبغوره به آن اضافه کنید.
سرو خورشت نخود فرنگی
خورشت نخود فرنگی معمولاً به همراه برنج سفید سرو می‌شود. این خورشت را می‌توانید به همراه چلو ساده یا چلو زعفرانی سرو کنید. همچنین در کنار این خورشت می‌توانید از انواع ترشی‌ها و سبزی‌خوردن تازه نیز استفاده کنید.
خورشت نخود فرنگی یک غذای ساده و در عین حال خوشمزه است که می‌تواند انتخاب مناسبی برای وعده‌های غذایی شما برای ناهار و شام باشد. با تهیه این خورشت، می‌توانید از یک غذای خوشمزه و مغذی لذت ببرید و آن را برای همیشه در لیست غذاهای محبوب برای روزهای هفته قرار دهید.
