اگر تا امروز با فواید و خواص عناب برای حفظ سلامت آشنایی نداشته‌اید، حتما پس از مطالعه این مقاله این میوه اعجاب‌آور را در برنامه ثابت غذایی خود قرار خواهید داد.
عناب (Ziziphus jujube) که آن را با نام‌های «خرمای قرمز» و «خرمای چینی» هم می‌شناسند، بومی مناطق گرمسیری است. اما کاربردهای فراوان آن در طب سنتی باعث شده تا این میوه در همه جای جهان شناخته شده باشد.
بهطورکلی عناب سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن نظیر ویتامین C و پتاسیم است و در عین حال به‌دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان تأثیر زیادی در پیشگیری از بیماری‌هایی مانند انواع سرطان‌ها دارد. همچنین از دیگر خواص عناب کمک به مراقبت از پوست و جلوگیری از حساسیت‌های پوستی است. آنچه در ادامه می‌خوانید برخی از مهم‌ترین فواید و خواص عناب در حفظ سلامت بدن و پیشگیری و درمان بیماری‌ها است. عناب هم به صورت تازه و هم به صورت خشک مصرف می‌شود که هریک از این دو گونه خواص درمانی مختص را دارد که البته این خواص در بیشتر موارد یکسان هستند.
– خواص عناب تازه
از خواص عناب تازه می‌توان به خواص درمانی آن برای آرامش‌بخشی و بدخلقی اشاره کرد و در طب سنتی کشورهای جنوب شرق آسیا مانند چین و کره از آن به‌عنوان دارویی برای کاهش اضطراب استفاده میکنند. مصرف این میوه به صورت تازه همچنین باعث تقویت معده و طحال و سیستم گوارشی شده و برای درمان بیماری‌های گوارشی کاربرد دارد. از دیگر خواص عناب تازه می‌توان به مواردی مانند تصفیه خون و دفع سموم بدن اشاره کرد.
همچنین این میوه از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌کند و در موارد روش‌های مراقبت از پوست به عنوان روشن‌کننده پوست به کار برده می‌شود.
عناب تازه همچنین خون‌ساز و ملین و نرم‌کننده سینه است و مغز گوشتی آن به دلیل دارا بودن مقادیر بسیار بالای ویتامین K باعث تسریع در بهبود زخم می‌شود. عناب دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد و چای آن دارای ماده ضدسرطانی است. ویتامین C موجود در عناب تازه در سرماخوردگی و آنفلوانزا خاصیت دارویی دارد و در طب اسلامی نیز از آن برای پاکسازی خون و از بین برنده جوش صورت استفاده می‌شود.
– خواص عناب خشک
از عناب خشک شده برای طیف وسیعی از کاربردهای دارویی در طول قرن‌ها استفاده می‌شده است. عناب خشک شده، در طب سنتی برای درمان آلرژی‌ها، اضطراب، افسردگی، اسهال، پوست خشک، خستگی، فشار خون بالا، بی‌خوابی، عرق شبانه، درد، تنگی نفس و استرس مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در 100 گرم عناب خشک شده، در مجموع 350 کالری وجود دارد عناب خشک شده حاوی 84 گرم کربوهیدرات، 7.3 گرم پروتئین، 4 گرم فیبر رژیمی و 1.2 گرم چربی است؛ این میوه، حاوی 300 میلی‌گرم ویتامین C و 125 میلی‌گرم ویتامین A، و 2.8 میلی‌گرم نیاسین، 0.2 میلی‌گرم ریبوفلاوین، 0.1 میلی‌گرم تیامین، 1050 میلی‌گرم پتاسیم، 168 میلی‌گرم فسفر، 130 میلی‌گرم کلسیم، 12 میلی‌گرم سدیم و 3.5 میلی‌گرم آهن است. عناب خشک، همچنین حاوی طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی غنی از آنتی‌اکسیدان، از جمله ساپونین‌ها و فلاونوئیدها است.
– خواص عناب برای زنان
اگرچه خواص عناب برای مردان و زنان ثابت شده است اما برخی از خواص این میوه برای برطرف کردن مشکلات زنان است. عناب را به عنوان یکی از داروهای طبیعی برای بیماری‌ها و مشکلات زنان می‌دانند. جلوگیری و درمان بیماری‌های رحم، گردن رحم و تخمدان‌ها مانند سرطان و افزایش قطر آندومتر رحم، درمان سندرم پلی‌کیستیک تخمدان که از مهم‌ترین عوامل نازایی است و همچنین تنظیم سیکل سلولی از خواص عناب برای زنان است. به همین دلیل مصرف آن به زنانی که به دلیل ابتلا به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان، قاعدگی نامنظمی دارند توصیه شده است. مصرف عناب در خانم‌هایی که به سوزش یا مشکلات خفیف عفونتی در واژن مبتلا هستند نیز با افزایش حجم ادرار کمک‌کننده است.
از دیگر فواید مصرف عناب برای زنان این است که خوردن عناب در دوران بارداری درد شکم مادر را کاهش می‌دهد.
– خواص عناب در رفع مشکلات خواب
مصرف عصاره عناب درمان خانگی قدیمی برای افرادی است که از مشکل بی‌خوابی یا بی‌قراری رنج می‌برند. درواقع دو نوع فیتوکمیکال موجود در این میوه گرمسیری، یعنی ترکیبات ساپونینی و فلاونوئیدها، موجب ایجاد تغییراتی در پیام‌رسان‌های عصبی از جمله گاما آمینو اسید بوتیریک و سروتونین می‌شود و به خواب رفتن و ایجاد خواب عمیق را تسهیل می‌کند.
تحقیقاتی که در‌این‌باره انجام شده نشان می‌دهد که یکی از ساپونین‌های موجود در عناب به‌نام جوجوبوساید A به ایجاد آرامش در هیپوکامپ مغز کمک می‌کند. به‌علاوه در ترکیبات عناب، فلاونوئیدی به‌نام اسپینوزین نیز وجود دارد که با تأثیر بر سروتونین موجب ایجاد خواب‌آلودگی می‌شود.
برای آگاهی از روش‌های رفع مشکل بی‌خوابی مطالعه مطلب خواص دمنوش بابونه نیز به شما پیشنهاد می‌شود.
– خواص عناب برای تنظیم گردش خون
عناب میوه‌ای غنی از آهن و فسفر است که هر دوی آنها از عناصر مهم در گلبول‌های قرمز خون هستند. افرادی که به فقر آهن یا کم‌‌خونی دچار هستند ممکن است علایمی مانند ضعف عضلانی، خستگی، سوء هاضمه، سرگیجه و اختلال شناختی را از خود بروز دهند که این مشکل می‌تواند با مصرف عناب کمتر شود. با افزایش آهن و فسفر دریافتی از طریق میوه عناب، گردش خون بیشتر می‌شود و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به اندام‌های بهتر از گذشته صورت می‌گیرد.
– خواص عناب در تقویت استخوان‌ها
افزایش مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن که در طول دوران مختلف زندگی جذب بدن می‌شوند، می‌توانند سلامت و استحکام بافت اسکلتی بدن را تامین کنند. به همین جهت مصرف عناب می‌تواند با تامین بخشی از کلسیم و فسفر مورد نیاز بدن، سلامت و استحکام استخوان‌ها را به ویژه در دوران کهنسالی تضمین کرده و از عوارضی مانند پوکی استخوان پیشگیری کند.
– خواص عناب برای لاغری
یکی از خواص عناب برای لاغری و کمک به کنترل وزن و حفظ تناسب اندام است. این میوه با کالری کم و میزان قابل توجه پروتئین و فیبر، نیازهای تغذیه‌ای را تأمین می‌کند و فرد را برای مدت بیشتری سیر نگاه می‌دارد. این امر سبب می‌شود تا افرادی که در پی کاهش وزن و حفظ رژیم غذایی هستند، بتوانند به شکل مطلوب‌تری به برنامه‌های تغذیه‌ای خود پایبند بمانند.
برای کاهش وزن حتما مطلب لاغری با فلفل قرمز را نیز مطالعه کنید.
– خواص عناب در افزایش ایمنی بدن
عناب مقدار قابل‌ملاحظه‌ای آنتی‌اکسیدان دارد. ویتامین C، ویتامین A و ترکیبات ارگانیک مختلف و اسیدهای مفید موجود در عناب به شیوه‌های مختلف باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد موجود در بدن را که عامل بسیاری از امراض و بیماری‌ها هستند خنثی میکنند. علاوه‌براین ویتامین C منجر به افزایش تولید گلبول‌های سفید در بدن می‌شود و به این ترتیب اولین خط دفاعی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
البته گفته می‌شود که این میوه علاوه بر تقویت ایمنی بدن، از پاسخ‌های آلرژیک بدن در برابر عوامل بیرونی نیز جلوگیری می‌کند.
خواص عناب در کاهش استرس و اضطراب
از دیگر خواص عناب کاهش استرس و اضطراب است. بررسی‌ها در این مورد نشان می‌دهد که عناب در این موارد مانند داروهای کاهنده اضطراب و تسکین‌دهنده عمل می‌کند. مصرف عصاره یا میوه عناب هورمون‌های بدن را تنظیم می‌کند و باعث ایجاد آرامش می‌شود. مصرف عناب خشک یا خوردن یک مکملِ حاوی عناب برای افرادی که به‌طور مداوم دچار استرس‌های مزمن و اضطراب می‌شوند، می‌تواند باعث آرامش شود و بدن را در مقابل اثرات جانبی افزایش هورمون‌های استرس‌زا محافظت کند.
برای آگاهی از راه‌های دست‌یابی به آرامش می‌توانید مطلب خواص دمنوش آویشن را نیز مطالعه کنید.
– خواص عناب در درمان سرطان
صحبت‌های فراوانی درباره اثربخشی میوه عناب برای پیشگیری و درمان سرطان انجام شده اما پژوهش در این زمینه همچنان ادامه دارد. نتایج تحقیقات انجام شده اخیر نشان می‌دهد که بین میزان ترکیبات فعال در عناب و کاهش فعالیت رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی بستگی مستقیمی وجود دارد. عناب به دلیل دارا بودن ترکیبات فنلی، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در عناب عامل بسیار موثری در پیشگیری و بهبود از انواع سرطان و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی هستند.
بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام شده، عناب از گسترش سلول‌های سرطانی به‌ویژه سرطان خون جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، عناب در کاهش احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان دهانه رحم، تخمدان، سینه، کبد، روده بزرگ و پوست نیز نقش بسزایی دارد.
چای عناب دارای ماده ضدسرطانی «ساپونینز» است و می‌تواند خواصی مانند خواص چای سبز را در پیشگیری از سرطان ارائه دهد.
– خواص عناب برای پوست
از عصاره و آب عناب به‌صورت موضعی برای درمان التهابات مختلف پوستی ازجمله پسوریازیس، اگزما، و آکنه استفاده می‌شود. البته میوه عناب هم در مراقبت از پوست اثر مشابهی دارد. همچنین جلوگیری از ظهور چین و چروک و جای زخم روی صورت از دیگر خواص عناب برای پوست است. در این زمینه عناب با اکسیژن‌رسانی و افزایش گردش خون، موجب شادابی هرچه بیشتر پوست صورت می‌شود.
خواص عناب برای یبوست
میوه عناب به‌دلیل وجود میزان قابل توجهی از فیبر فرایند هضم غذا را در دستگاه گوارش بهبود می‌بخشد. همچنین ساپونین‌ها و تری‌ترپنوئیدهای موجود در عناب نیز با بهبود فرآیند جذب مواد مغذی و حرکت غذا در روده‌ها، در این زمینه نقش موثری دارند. این ویژگی عناب به جلوگیری از بروز یبوست، شکم‌درد، نفخ شکم و برخی بیماری‌های دستگاه گوارش کمک می‌کند.
وجود فیبر فراوان در عناب با افزایش حجم مدفوع سبب می‌شود مدفوع راحت‌تر در مسیر خروج از بدن حرکت کند. این ویژگی‌ها موجب تأثیر عناب در پیشگیری از یبوست می‌شود. علاوه بر این، عناب لایه پوششی دستگاه گوارش را تقویت می‌کند. همچنین، احتمال بروز زخم‌ها، آسیب‌ها و تجمع باکتری‌های مضر در معده را نیز کاهش می‌دهد.
در این زمینه می‌توانید مطلب مربوط به فواید خاکشیر و مطلب خواص عرق نعنا را نیز مطالعه کنید.
– خواص عناب در تصفیه خون
عناب حاوی مقادیر قابل‌توجهی از ساپونین‌ها و آلکالوئیدها است که به طور مستقیم با تصفیه خون و سم‌زدایی از بدن در ارتباط هستند. این اثر نیز که از تاثیرات آنتی‌اکسیدانی محسوب می‌شود، می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کرده و موجب کاهش استرس در سیستم‌های ایمنی و لنفاوی بدن شود.
– خواص عناب در حفظ سلامت قلب
مواد مغذی موجود در میوه عناب بر سلامت قلب و عملکرد مناسب آن تاثیر می‌گذارد. عناب با مقدار زیادی پتاسیم و نیز مقدار اندکی سدیم در خود، در آرامش رگ‌های خونی و کاهش فشار خون مؤثر است. ترکیبات موجود در این میوه همچنین از تجمع چربی در سرخرگ‌ها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، فیبر موجود در عناب چربی بدن و همچنین احتمال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی را نیز کاهش می‌دهد.
– خواص عناب در جلوگیری از آلزایمر
بررسی‌های انجام شده درباره خواص عناب نشان می‌دهد که این میوه گرمسیری با جلوگیری از نابودی سلول‌های مغز و تقویت عملکرد شناختی مغز، با گسترش بیماری آلزایمر مبارزه می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود که مبتلایان به زوال عقل و اختلالات نورودژنراسیون، با افزودن عناب به رژیم غذایی خود، با بروز و گسترش این بیماری مقابله کنند.
– خواص عناب در کاهش التهاب
یکی دیگر از خواص عناب، ویژگی ضدالتهابی آن است. این میوه حاوی برخی ترکیبات ضدالتهابی قوی مانند ترکیبات ساپونینی و فلاونوئیدهاست و عصاره و روغن آن به دلیل ویژگی ضدالتهابی بسیار شناخته شده است. مصرف موضعی عصاره و روغن عناب درد عضلات و مفاصل را کاهش می‌دهد. اثر ضدالتهابی عناب به حدی است که مصرف آن به مبتلایان به التهاب مفاصل توصیه می‌شود.
– خواص عناب در کمک به بهبود زخم
عناب، به دلیل دارا بودن مواد شیمیایی گیاهی (فیتوکمیکال‌ها)، در جلوگیری از فعالیت عوامل بیماری‌زا و میکروب‌ها موثر است. ترکیبات فلاونوئیدی موجود در عناب خاصیت ضدمیکروبی دارند. این ترکیبات در درمان عفونت‌های کودکان نیز مؤثرند. همچنین، وجود بتولینیک اسید در عناب رشد باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیاکلی را که از عوامل اصلی بسیاری از عفونت‌های باکتریایی هستند مهار می‌کند.
– خواص عناب برای رویش مو
مقادیر فراوان پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌ها در روغن عناب به رویش مو کمک می‌کند. ترکیب روغن عناب با روغن نارگیل ریزش مو را کاهش داده و رشد آن را سریع‌تر می‌کند. البته برای اثبات تاثیر عناب بر رویش مو همچنان تحقیقات ادامه دارد و محققان سعی دارند داده‌های مبتنی بر تجربه را از طریق یافته‌های علمی تایید کنند.
– خواص عناب برای دیابت
یکی از خواص عناب تاثیر آن بر کاهش قند خون است. ترکیبات اتری موجود در عناب مهار‌کننده افزایش قند خون است و به همین دلیل عناب به ابزاری طبیعی برای پیشگیری و کنترل دیابت و کاهش قند خود محسوب می‌شود. گروهی از محققان در این باره معتقدند که قابلیت کاهش قند خون در این میوه به‌دلیل وجود مقادیر فراوان ویتامین A در آن است که حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد. البته تحقیقات دیگری در این باره نشان می‌دهد که عناب توانایی تأثیرگذاری بر هورمون آدیپونکتین دارد. این هورمون وظیفه کمک به تنظیم گلوکز و سایر شاخص‌های سوخت‌وسازی خون را دارد. باور بر این است که خوردن روزانه پنج دانه عناب برای کنترل میزان قند خون موثر است.
– خواص عناب برای کبد
مصرف عناب برای پاکسازی کبد و تنظیم آنزیم‌های کبدی نیز بسیار مفید است و آن را در برابر بیماری‌های کبدی محافظت کرده. مصرف عناب سطوح آنزیم‌های کبدی را که نشانگر آسیب بافتی هستند کاهش می‌دهد؛ عناب همچنین از ایجاد کبد چرب جلوگیری می‌کند و در درمان آن نیز موثر است. به همین دلیل نیز به افرادی که قصد انجام آزمایش‌های مربوط به آنزیم‌های کبدی دارند، توصیه می‌شود مصرف عناب را به مدت چند روز قطع کنند تا جواب آزمایش دقیق‌تر باشد.
– خواص عناب برای کلیه
عناب به دلیل داشتن لعاب زیاد، باعث افزایش میزان مصرف آب و افزایش ادرار می‌شود که در بیماری‌های کلیوی مثل دفع سنگ‌های کلیه مفید است. در این زمینه باید گفت برای درمان عفونت‌های خفیف مصرف آب زیاد و ادرار، می‌تواند به پاکسازی عفونت کمک کند.
همچنین ببینید: خواص دمنوش عناب
جمع بندی
اگر تا امروز از خواص عناب غافل بوده‌اید و این میوه همه‌فن‌حریف را در فهرست مواد غذایی خود وارد نکرده بودید، از همین امروز دست به کار شوید. شما برای خرید عناب می‌توانید نام این محصول را در لیست خرید خود در برنامه اسنپ اکسپرس وارد کنید تا در کمترین زمان ممکن آن را جلوی درب منزل دریافت کنید.
سوالات متداول
آیا برای بهره‌گیری از خواص عناب نیز باید با پزشک مشورت کرد؟
بهطورکلی برای مصرف هریک از گیاهان دارویی باید با پزشک مشورت کرد. این موضوع در مورد مصرف عناب نیز صدق می‌کند. بنابراین برای مصرف دارویی عناب نیز بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
آیا عناب در پیشگیری از سرطان نیز موثر است؟
بله؛ عناب به دلیل دارا بودن ترکیبات فنلی، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در عناب عامل بسیار موثری در پیشگیری و بهبود از انواع سرطان و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی هستند.
